Phổi đen xảy ra ở người hít phải bụi mỏ than, người làm việc trong môi trường hầm mỏ. Bụi than bao gồm các hạt chứa cacbon có hại cho phổi. Trong một số trường hợp, công nhân than cũng có thể hít phải hạt chứa silica.

Khi hít phải bụi than, các hạt sẽ lắng xuống phế nang trong phổi. Phế nang là những túi khí nhỏ giúp phổi tiếp nhận oxy. Nếu bụi than xâm nhập vào phế nang, mô phổi sẽ cố gắng chống lại, loại bỏ các hạt. Bệnh hiếm xảy ra trong môi trường chung.

Triệu chứng

Phân loại, mức độ nghiêm trọng của bệnh phổi đen phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc với bụi mỏ than. Khi mắc, hầu hết người bệnh không có dấu hiệu rõ ràng, khoảng 5-10 năm sau người bệnh mới xuất hiện triệu chứng như: ho khan, khó thở, tức ngực, ho ra chất nhầy màu đen, giảm khả năng chịu đựng hoạt động thể chất... Khi các biểu hiện rõ đồng nghĩa với bệnh ở giai đoạn khó điều trị hoặc ở giai đoạn biến chứng.

Người mắc bệnh phổi đen nếu không kiểm soát, điều trị sớm có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như: bệnh lao, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), bệnh động mạch vành (CAD), suy tim, ung thư phổi... ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Phân loại

Những người làm việc trong các mỏ than ở mọi quy mô đều có thể bị bệnh phổi đen. Trong đó, người làm ở các nhà khai thác liên tục, điều hành xe đưa đón ở mỏ than, người làm công việc khoan bề mặt, máy nổ, thợ khai thác đường nối mỏng, tường cao... có nguy cơ mắc phổi đen cao hơn.

Bệnh phổi đen phân thành 2 loại chính, bao gồm:

Đơn giản: loại này liên quan đến một lượng nhỏ sẹo trong mô phổi. Nó xuất hiện dưới dạng những vết sưng tròn nhỏ khi chụp X-quang hoặc CT ngực.

Phức tạp: còn được gọi là xơ hóa lớn tiến triển, loại này liên quan đến sẹo nghiêm trọng, ảnh hưởng đến một khu vực rộng hơn của phổi.

Chẩn đoán

Theo Healthline, một lá phổi khỏe mạnh có màu hồng. Với người mắc phổi đen, phổi do tiếp xúc với bụi mỏ than sẽ có những nốt đen do sẹo, vùng hắc lào to dần lên khi tình trạng sẹo ngày càng nghiêm trọng.

Đến nay không có xét nghiệm nào để chẩn đoán phổi đen. Bác sĩ sẽ sử dụng các phương pháp khác nhau để xác định xem một người có mắc bệnh hay không.

Các phương pháp này bao gồm:

Tiền sử bệnh: vì phổi đen có liên quan đến một số nghề nghiệp nhất định, bác sĩ sẽ muốn tìm hiểu thêm về lịch sử công việc. Họ cũng sẽ đặt câu hỏi về các triệu chứng thường xảy ra.

Khám sức khỏe: khám sức khỏe cho phép bác sĩ kiểm tra vùng ngực, lắng nghe nhịp thở.

Kiểm tra hơi thở: những bài kiểm tra này sẽ đo lường mức độ phổi có thể hít thở oxy.

Xét nghiệm hình ảnh: chụp X-quang hoặc CT ngực cho phép bác sĩ nhìn thấy bên trong phổi. Họ sẽ tìm kiếm sẹo và viêm.

Điều trị

Phổi đen ảnh hưởng đến khoảng 16% công nhân khai thác than, cả thợ mỏ già, trẻ. Hiện, y học không có cách chữa khỏi bệnh này. Vì vậy, mục tiêu của điều trị là làm dịu các triệu chứng, giảm nguy cơ biến chứng, theo Healthline.

Thuốc: bác sĩ có thể sẽ kê đơn thuốc làm giảm viêm trong phổi, hỗ trợ hô hấp.

Phục hồi chức năng phổi: trong quá trình phục hồi chức năng phổi, người bệnh sẽ học các bài tập để cải thiện sức mạnh của phổi, khả năng thở, giúp duy trì hoạt động, thở hiệu quả hơn.

Oxy bổ sung: còn được gọi là liệu pháp oxy, phương pháp điều trị này sử dụng một thiết bị cung cấp thêm oxy vào phổi, sử dụng nhiều cho các trường hợp nặng của bệnh phổi đen.

Ghép phổi: trong quy trình này, một hoặc cả hai phổi được thay thế bằng phổi từ người hiến tặng,chỉ được sử dụng trong những trường hợp rất nghiêm trọng.

Thực tế, không phải tất cả công nhân than đều phát triển phổi đen. Tuy nhiên, phòng bệnh hơn chữa bệnh. Theo các chuyên gia, người làm việc trong môi trường như mỏ than, khai thác than nên đeo khẩu trang cẩn thận khi làm việc, rửa da sau khi tiếp xúc với bụi than, loại bỏ bụi khỏi quần áo một cách an toàn, rửa sạch tay, mặt trước khi ăn uống. Ngoài ra, mỗi người nên đi khám sức khỏe thường xuyên. Bác sĩ theo dõi chức năng phổi, nhịp thở - điều kiện nhận thấy dấu hiệu cảnh báo nào trong giai đoạn đầu.