Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu là gì?

Bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, hay NAFLD, là đúng như tên gọi của nó: mỡ trong gan, nhưng không phải do uống rượu. Và mặc dù thừa cân và đái tháo đường có thể làm tăng nguy cơ, nhưng bạn có thể phát triển bệnh bất kể hình dạng, kích thước hoặc sức khỏe. Trên thực tế, một nghiên cứu đã cho thấy NAFLD ở bệnh nhân gầy thực sự có xu hướng chết người hơn.

"Đây là bệnh gan phổ biến nhất ở Mỹ," BS. Monika Sarkar, giảng viên y khoa tại Đại học California, San Francisco nói, "Điều đáng ngạc nhiên là khoảng ¼ số phụ nữ bị gan nhiễm mỡ".

Vậy gan nhiễm mỡ chính xác là gì? Bệnh gan nhiễm mỡ là khi các giọt mỡ tích tụ trong các tế bào chính (được gọi là tế bào gan) trong gan, thường là do thừa chất béo, carbohydrate và đường trong chế độ ăn và các yếu tố nguy cơ chuyển hóa như đái tháo đường, cholesterol cao và mỡ nội tạng (mỡ quanh bụng).

Đối với nhiều người, mỡ trong gan không gây tổn thương gan, nhưng ở khoảng 1/4 số người bị gan nhiễm mỡ, mỡ đó sẽ gây viêm và có thể gây sẹo ở gan", BS. Sarkar nói.

"Theo thời gian, tình trạng viêm và sẹo này có thể dẫn đến nguy cơ ung thư gan và suy giảm chức năng gan. Đó là lý do tại sao một số người bị xơ gan (sẹo nặng, hay xơ ở gan) sẽ cần ghép gan."

"Xét về mặt sức khỏe cộng đồng, NAFLD là nguyên nhân hàng đầu khiến phải ghép gan ở phụ nữ," BS. Sarkar nói.

Tất nhiên, không phải tất cả phụ nữ bị gan nhiễm mỡ đều cần ghép gan. Nếu bệnh tiến triển bao gồm viêm hoặc sẹo (xơ), thì NAFLD trở thành bệnh gọi là viêm gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH). Điều này xảy ra với khoảng 20% số bệnh nhân NAFLD và dễ gặp ở phụ nữ hơn nam giới, theo Quỹ bệnh Gan Hoa Kỳ.

"Gan là một cơ quan quan trọng đối với sự sống của người", BS. Sarkar nói. "Nó chịu trách nhiệm giải độc cơ thể khỏi những thứ bạn ăn vào (như rượu và thuốc) và cũng tạo ra nhiều protein quan trọng, giống như những chất cần để giúp đông máu. Khi gan bị suy, nó ảnh hưởng đến mọi cơ quan trong cơ thể".

Cách nhận biết bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu

"Thật không may, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu không có triệu chứng", BS. Sarkar nói.

Mặc dù không có sàng lọc thường quy cho NAFLD, bà đề nghị cập nhật tất cả các sàng lọc phù hợp với độ tuổi với hy vọng phát hiện các yếu tố nguy cơ. Tiền đái tháo đường, đái tháo đường và kháng insulin đều là những dấu hiệu báo động.

Trên thực tế, một số thống kê báo cáo rằng hơn một nửa số người mắc bệnh đái tháo đường týp 2 cũng bị NAFLD. Ngoài ra, xét nghiệm bộ men gan có thể cung cấp thông tin hữu ích - men gan cao cho thấy tình trạng viêm và men gan thấp có thể yên tâm nhưng không thể loại trừ tình trạng viêm – song không đóng vai trò chẩn đoán.

Một số xét nghiệm không xâm lấn, bao gồm xét nghiệm hình ảnh, đang được sử dụng ngày càng nhiều để phát hiện NAFLD, nhưng sinh thiết gan có thể được yêu cầu trong một số trường hợp.

Một tiền thân tiềm năng khác của gan nhiễm mỡ ở phụ nữ là hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). "Khoảng 50% phụ nữ có PCOS sẽ phát triển NAFLD," BS. Sarkar nói.

Phụ nữ mắc PCOS "có xu hướng có androgen cao (nội tiết tố nam), kinh nguyệt không đều và siêu âm cho thấy số lượng và kích thước nang trứng tăng lên". Mặc dù không hoàn toàn rõ lý do tại sao hai tình trạng này lại có liên quan với nhau, một số nghiên cứu chỉ ra rằng mức androgen cao có thể đóng một vai trò nhất định.

Phải làm gì nếu bị gan nhiễm mỡ?

Mặc dù chưa có thuốc nào được FDA phê chuẩn để điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu, song nếu bạn bị tổn thương gan do tình trạng này, có những điều bạn có thể làm để làm chậm hoặc thậm chí đẩy lùi hậu quả của nó.

Giảm cân nếu cần: Một chế độ ăn uống chất lượng cao và tăng cường hoạt động có thể làm giảm viêm ở những người bị NAFLD, và giảm cân thích hợp có thể đẩy lùi hoặc thậm chí đảo ngược lượng mỡ trong gan. Tuy nhiên, bạn cần giảm khoảng 5 – 7% trọng lượng cơ thể để cải thiện lượng mỡ trong gan và 10% để thấy giảm viêm và/hoặc sẹo.

Tập thể dục: "Tập thể dục sẽ làm giảm mỡ ở nhiều bộ phận của cơ thể," BS. Sarkar nói. "Giống như tập thể dục giúp giảm mỡ từ bụng, điều tương tự cũng diễn ra với gan".

Cải thiện chế độ ăn: Mặc dù chất béo trong thực phẩm không trực tiếp khiến mỡ lắng đọng trong gan, nhưng lựa chọn thực phẩm có thể có tác động. Chẳng hạn, một nghiên cứu đã thấy mức độ nặng của NAFLD giảm ở những bệnh nhân tuân thủ chế độ ăn Địa Trung Hải chỉ số đường huyết thấp. Nếu bạn đã có cân nặng lành mạnh, những thay đổi nhỏ trong mô hình ăn uống vẫn tạo ra sự khác biệt.

Nuôi con bằng sữa mẹ: Nghiên cứu cho thấy nuôi con bằng sữa mẹ có thể giúp chống lại tình trạng kháng insulin và bảo vệ phụ nữ chống lại đái tháo đường týp 2, hai yếu tố nguy cơ của NAFLD. Những lợi ích tiềm năng này thậm chí còn lớn hơn đối với em bé, vì nghiên cứu cho thấy rằng những em bé bú mẹ hoàn toàn trong ít nhất sáu tháng giảm nguy cơ NAFLD khi lớn lên.

Theo Dân trí