Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Thượng Vỹ, xã Nhân Chính (Lý Nhân) vừa hoàn thành kiên cố hóa tuyến kênh tiêu chính Trạm Xá Sọc Dâu có chiều dài 860m, phục vụ tưới tiêu cho gần 30 ha lúa. Tuyến kênh được xây dựng trong năm 2023 và 2024, nguồn vốn thực hiện được hỗ trợ từ ngân sách cấp trên.

Được biết, HTX Nông nghiệp Thượng Vỹ có hơn 110 ha đất canh tác (chủ yếu là đất lúa) nằm trong vùng trũng, khó khăn về tưới, tiêu cho mùa vụ. Để bảo đảm năng lực của hệ thống thủy lợi, Hội đồng quản trị HTX đã tranh thủ các nguồn lực để nâng cấp, kiên cố hóa hệ thống kênh mương. Tính đến hết năm 2024, tổng số chiều dài kênh mương được kiên cố hóa trên địa bàn là 2.100 m, chiếm hơn 25% chiều dài các tuyến kênh chính, nằm ở những vùng khó khăn. Ông Nguyễn Văn Đông, Giám đốc HTX Nông nghiệp Thượng Vỹ cho biết: Kiên cố hóa kênh mương giúp duy trì ổn định năng lực phục vụ tưới, tiêu cho sản xuất. Tuy các tuyến kênh của HTX được kiên cố hóa chưa nhiều nhưng đã giải quyết tốt những khó khăn trong việc phục vụ, nhất là những vùng tạo nguồn. HTX đặt mục tiêu, tiếp tục hoàn thiện kiên cố hóa toàn bộ tuyến kênh chính trên địa bàn trong những năm tới.

Không chỉ ở Thượng Vỹ, những năm qua, công tác kiên cố hóa kênh mương luôn được các địa phương trong tỉnh quan tâm thực hiện. Đến nay, huyện Lý Nhân kiên cố hóa được 165,3 km, bằng 25,58% tổng chiều dài kênh mương. Trong đó, kênh lớn trục chính kiên cố hóa được 16,97%, kênh dẫn nước vào các cánh đồng (kênh vừa) được 34,7%, kênh mặt ruộng (loại nhỏ) gần 20%. Một số địa phương trong huyện có chiều dài kênh mương được kiên cố hóa nhiều, như: xã Chính Lý được 17,3 km, đạt 41% tổng chiều dài kênh mương; Nguyên Lý 11,5 km, đạt 41,82%; Nhân Thịnh 13,8 km, đạt 35,48%; Hợp Lý 13,1 km, đạt  42, 67%; Phú Phúc 14,8 km, đạt 42, 29%...

Trong năm 2024, các địa phương của huyện Thanh Liêm đã kiên cố hóa được 2,1 km kênh nội đồng. Tính chung toàn huyện đã kiên cố hóa được hơn 97 km kênh mương các loại, đạt hơn 20% tổng chiều dài kênh nội đồng. Theo bà Đỗ Thị Thanh Nga, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thanh Liêm, kênh mương kiên cố tạo thuận lợi rất lớn cho quá trình sản xuất. Nhiều vùng của huyện trước đây gặp khó khăn về tưới, tiêu, do kênh mương được nâng cao năng lực phục vụ đã chuyển đổi sang trồng cây ăn quả, cây dược liệu, kể cả sản xuất lúa hàng hóa chất lượng liên kết tiêu thụ sản phẩm… Phòng đang tích cực tham mưu với UBND huyện tiếp tục triển khai chương trình kiên cố hóa kênh mương nhằm đáp ứng tốt cho sản xuất giai đoạn mới.

Thực tế, kiên cố hóa kênh mương được đẩy mạnh giúp phát huy và nâng cao năng lực phục vụ tưới, tiêu trên đồng ruộng. Cụ thể, nước tưới cho mùa vụ được dẫn bởi kênh đã xây dựng kiên cố không bị thất thoát nước so với kênh đất; các đơn vị, HTXDVNN không phải đào đắp, nạo vét, dọn cỏ rác như kênh đất trước đây. Khi xây dựng kênh các cống lấy nước được xây dựng đồng bộ thuận lợi cho quá trình vận hành của đơn vị quản lý… Ông Vũ Đức Minh, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đánh giá: Kênh mương được kiên cố giúp công tác tưới tiêu thuận lợi hơn rất nhiều, giảm đáng kể chi phí vận hành, sửa chữa, nạo vét công trình so với trước. Việc các địa phương đẩy mạnh kiên cố hóa kênh mương tạo sự đồng bộ, hiệu quả hơn giữa các hệ thống đầu mối và thủy lợi nội đồng, thuận lợi cho công tác điều hành sản xuất trên địa bàn…

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện kiên cố hóa kênh mương các địa phương đang gặp phải những khó khăn, hạn chế, đó là: nhiều tuyến kênh chưa thực sự phát huy hết được hiệu quả do mới chỉ được kiên cố hóa một phần. Để xây dựng kênh mương kiên cố cần kinh phí lớn, trong khi các HTXDVNN đều trông chờ vào nguồn thủy lợi phí cấp bù của nhà nước chỉ đủ sửa chữa, nạo vét và duy tu bảo dưỡng nhỏ các công trình thủy lợi. Kiên cố hóa kênh mương của các địa phương cơ bản trông chờ vào các nguồn hỗ trợ của nhà nước, vì thế, 1 tuyến kênh có thể phải làm từ 2 – 3 năm, hoặc chỉ làm được 1 phần, ảnh hưởng đến chính năng lực phục vụ của cả tuyến…

Cần khẳng định, kênh mương được kiên cố hóa là giải pháp quan trọng nâng cao năng lực phục vụ của hệ thống công trình thủy lợi. Do vậy, để phát huy hiệu quả của kênh mương được kiên cố hóa, các địa phương khi đầu tư xây dựng cần lựa chọn những tuyến thực sự cần thiết để ưu tiên xây dựng và hoàn thiện đồng bộ. Cùng với đó, tranh thủ các nguồn lực thực hiện kiên cố hóa kênh mương nội đồng, nhất là những tuyến kênh dẫn trạm bơm, vùng chuyển đổi phục vụ tốt yêu cầu sản xuất. Quá trình vận hành, thường xuyên kiểm tra, kịp thời xử lý những điểm hư hỏng trên kênh đã được xây dựng kiên cố giúp bảo đảm chất lượng công trình và thời gian phục vụ, góp phần thúc đẩy sản xuất trên địa bàn phát triển.