Theo tìm hiểu của phóng viên có nhiều nguyên nhân gây thất thoát nước sạch của các nhà máy nước sạch như: hệ thống đường ống đã xuống cấp, quá trình xây dựng, nâng cấp đường giao thông đơn vị thi công đã làm sập đường ống không được khắc phục kịp thời… Cá biệt có những trường hợp hộ dân tự đấu nối lấy nước trước đồng hồ mà đơn vị quản lý không  phát hiện. Tất cả những trường hợp vi phạm được phát hiện khi các tuyến đường được nâng cấp, mở rộng hoặc những hộ sử dụng lượng nước sạch tùy tiện vào các mục đích khác.

Mới đây, Công ty Đồng Tiến Thành đã xử lý 12 trường hợp vi phạm tại xã Chân Lý (Lý Nhân); Công ty cổ phần nước sạch Hà Nam xử lý 3 trường hợp ở thành phố Phủ Lý; Công ty Mỹ Đà đã xử lý một trường hợp tại thị trấn Bình Mỹ (Bình Lục). Đây là những hộ tự đấu nối lấy nước trước đồng hồ để sử dụng. Trong số này, có hộ sử dụng nước sạch chứa vào ao phục vụ hoạt động chăn nuôi, trồng trọt…

Điều đáng nói, có hộ vi phạm ở xã Chân Lý (Lý Nhân) không thừa nhận hành vi vi phạm và chống đối đơn vị cấp nước gây mất trật tự an ninh thôn xóm. Ông Vũ Anh Trung, Phó Chủ tịch UBND xã Chân Lý cho biết: Rút kinh nghiệm từ những tồn tại trong công tác quản lý nước sạch trên địa bàn, vừa qua UBND xã đã có văn bản thông báo trên Đài Truyền thanh xã yêu cầu nhân dân, các tổ chức đăng ký việc sử dụng nước sạch đúng mục đích, làm các thủ tục theo quy định và chỉ được phép đấu nối vào nguồn nước khi đã ký kết hợp đồng. Nước sạch phục vụ cho sinh hoạt được UBND xã xác nhận để đơn vị cấp nước lắp đặt đấu nối cho các hộ sử dụng trên đất thổ cư và những hộ sử dụng cho sản xuất đáp ứng yêu cầu quy định của pháp luật. Những hộ vi phạm mục đích sử dụng đất như làm nhà trên đất lúa, đất nuôi trồng thủy sản, đất bãi màu… UBND xã không xác nhận để cung cấp nước sạch. Riêng những trường hợp vi phạm quy định về sử dụng nước, đơn vị quản lý phối hợp với chính quyền địa phương để xử lý. UBND xã nghiêm cấm các hành vi xâm hại đường ống dẫn nước, tự ý đấu nối nước, cắt, đào đường lắp đặt ống lấy trộm nước, đồng thời yêu cầu trưởng, phó thôn, công an viên có trách nhiệm thường xuyên kiểm tra, theo dõi và phát hiện, ngăn chặn kịp thời những vi phạm trên địa bàn.

Bên cạnh việc phối hợp với chính quyền địa phương tuyên truyền người dân sử dụng nước sạch tiết kiệm, hiệu quả, các doanh nghiệp đã đầu tư kinh phí nâng cấp hệ thống đường ống dẫn nước vừa đáp ứng yêu cầu cấp nước bảo đảm chất lượng và giảm tổn thất nước sạch.

Ông Lê Văn Hòa, Giám đốc Công ty Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam cho biết: Từ ngày 1/5/2023, công ty đã nhận bàn giao nhà máy nước sạch xã Tiêu Động (Bình Lục) công suất 3 nghìn m3/ngày đêm để quản lý với tỷ lệ nước tổn thất chiếm trên 35% nhưng nay tình trạng này đã được khắc phục. Toàn bộ đồng hồ của các hộ dân được lắp đặt ngoài cổng vừa thuận lợi cho việc ghi chỉ số hằng tháng vừa giúp phát hiện kịp thời những trường hợp vi phạm. Tiếp đó, công ty thay thế một số tuyến trục chính, lắp đặt van tổng ở mỗi khu vực để khi sửa chữa, thay thế không ảnh hưởng việc cấp nước trên địa bàn. Nhờ vậy, tỷ lệ thất thoát nước của nhà máy giảm còn 25%.Thực hiện đồng bộ các biện pháp đầu tư, nâng cấp mạng lưới đường ống kết hợp tuyên truyền để các hộ nghiêm chỉnh chấp hành, tuân thủ quy định theo hợp đồng ký kết về việc sử dụng nước sạch; đồng thời, tăng cường phối hợp với chính quyền địa phương xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm đã và đang được các đơn vị thực hiện nhằm tăng cường quản lý và chống thất thoát nước sạch trên địa bàn.