Vị trí của siêu lục địa Amasia trên Trái đất khi hình thành. Ảnh: CNN

Các nhà nghiên cứu Australia và Trung Quốc đã sử dụng siêu máy tính để mô hình hóa quá trình phát triển các mảng kiến tạo Trái đất và thời điểm hình thành một siêu lục địa trong tương lai.

Theo nhóm chuyên gia tại Đại học Curtin ở Australia và Đại học Bắc Kinh ở Trung Quốc, một siêu lục địa mới có thể hình thành trong vòng 200 - 300 triệu năm tới, khi Thái Bình Dương thu hẹp lại rồi biến mất. Phát hiện này vừa được công bố trên Tạp chí National Science Review ngày 28/9. 

Sự hình thành siêu lục địa

Tiến sĩ Chuan Huang, tác chính của nghiên cứu trên cho biết trong hai tỷ năm qua, các lục địa trên Trái đất đã va chạm với nhau để tạo thành một siêu lục địa mới sau mỗi 600 triệu năm. Nó được gọi là chu kỳ siêu lục địa. Điều này có nghĩa là các lục địa hiện tại sẽ kết hợp lại với nhau trong vài trăm triệu năm nữa.

Các nhà khoa học tin rằng sự hình thành các siêu lục địa đã xảy ra theo nhiều cách khác nhau. Mô phỏng của nhóm nghiên cứu trên cho thấy rằng vì Trái đất đã nguội dần kể từ khi hình thành hàng tỷ năm trước nên độ dày và sức mạnh của các mảng kiến tạo bên dưới các đại dương cũng giảm dần theo thời gian.

Trong khi Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương là những đại dương còn tương đối non trẻ thì Thái Bình Dương là đại dương lâu đời nhất trên Trái đất. Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương có thể được hình thành khi siêu lục địa gần đây nhất của Trái đất tên là Pangea bị vỡ ra và các mảnh vỡ từ từ trôi dạt vào nhau. Pangea hình thành cách đây khoảng 320 triệu năm. Theo các tác giả nghiên cứu, nó bị chia cắt từ 170 triệu đến 180 triệu năm trước, khi loài khủng long còn sinh sống trên Trái đất.

Ngược lại, vùng nước khổng lồ của Thái Bình Dương là tàn tích của siêu đại dương Panthalassa hình thành cách đây 700 triệu năm, khi một siêu lục địa cổ xưa hơn cả Pangea bắt đầu tan rã. 

Nhóm nghiên cứu phát hiện ra rằng khi các mảng kiến tạo giảm độ bền và độ dày thì việc hình thành một siêu lục địa mới  nhiều khả năng xảy ra là do sự biến mất của một siêu đại dương cũ. Giảm vài cm mỗi năm, Thái Bình Dương bắt đầu thu hẹp từ thời kỳ khủng long. Dựa trên mô phỏng mới, phạm vi hiện tại của Thái Bình Dương là 10.000 km sẽ khép lại trong vòng chưa đầy 300 triệu năm nữa.

“Kết quả, siêu lục địa mới đã được đặt tên là Amasia vì một số người tin rằng Thái Bình Dương sẽ biến mất khi châu Mỹ va chạm với châu Á. Châu Úc cũng sẽ đóng một vai trò trong sự kiện quan trọng này. Đầu tiên, nó va chạm với châu Á và sau đó kết nối châu Mỹ - châu Á khi Thái Bình Dương biến mất”, nhà nghiên cứu Huang nói.

Đồng tác giả nghiên cứu, giáo sư Zheng-Xiang Li tại Trường Curtin, cho biết châu Úc đang trôi dạt về phía châu Á với tốc độ khoảng 7 cm mỗi năm, trong khi lục địa Âu-Á và châu Mỹ di chuyển với tốc độ chậm hơn về phía Thái Bình Dương.

     Các nhà khoa học suy đoán rằng một khi Trái đất hợp nhất thành siêu lục địa lớn, động thái này có thể cướp đi sinh mạng của vô số người. Ảnh: CNN

Thế giới này sẽ như thế nào?

Những thay đổi trong sự phân bố lục địa và đại dương sẽ gây ra những thay đổi về khí hậu, đặc biệt là khi các dòng hải lưu bị chặn lại do va chạm lục địa, hoặc các dòng hải lưu mới được hình thành khi các lục địa tách rời nhau.

Theo giáo sư Li, một ví dụ của hiện tượng này là khi châu Úc tách khỏi Nam Cực cách đây 45 triệu năm, kích hoạt sự hình thành của chỏm băng ở Nam Cực.

Các nhà nghiên cứu cũng dự báo động đất sẽ xảy ra nhiều hơn khi các mảng lục địa va chạm. Ông Zheng-Xiang Li cho biết hoạt động địa chấn đã xảy ra định kỳ tại nơi các mảng của Ấn Độ và Âu-Á va chạm trong 55 triệu năm qua. Tác động ban đầu đã giúp hình thành cao nguyên Tây Tạng và dãy Himalaya như hiện nay.

Được bao quanh bởi một siêu đại dương mới, siêu lục địa mới cũng sẽ bị giảm đa dạng sinh học. Trái đất như chúng ta vẫn biết sẽ khác biệt đáng kể khi Amasia hình thành. Dự kiến mực nước biển sẽ thấp hơn, và phần đất liền rộng lớn của siêu lục địa sẽ rất khô cằn với biên độ nhiệt hàng ngày cao. Ông Li nói: “Hiện tại, Trái đất gồm bảy lục địa với nhiều hệ sinh thái và nền văn hóa con người khác nhau, vì vậy sẽ thật thú vị khi nghĩ về việc thế giới sẽ trông như thế nào trong khoảng thời gian 200 - 300 triệu năm tới”.

Các nhà khoa học vẫn đang cố gắng tìm hiểu về chu kỳ siêu lục địa của Trái đất, được thúc đẩy bởi nhiệt độ cao và lực hấp dẫn. Nhóm nghiên cứu muốn xác định quá trình kiến tạo mảng Trái đất bắt đầu như thế nào và khi nào các lục địa đầu tiên hình thành, cũng như điều gì đã khởi động chu kỳ siêu lục địa.