Tối 27-6, đại diện Tổ chức Kỷ lục Việt Nam và Liên minh Kỷ lục thế giới đã trao quyết định xác lập kỷ lục đối với tháp Chăm Phú Diên với 2 tiêu chí: "Tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam" và "Tháp Chăm cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới".

Trước đó vào năm 2001, tháp Chăm Phú Diên được phát hiện bởi những người thợ đào đất khai thác quặng titan tại hai thôn Phương Diên và Mỹ Khánh (xã Phú Diên).

Trong quá trình khai thác, các công nhân bất ngờ phát hiện một công trình bằng gạch cổ xưa mang kiến trúc khác lạ nằm sâu dưới lòng đồi cát ven biển.

Chính quyền và cơ quan quản lý văn hóa lúc đó đã cho tiến hành khai quật công trình cổ. Tháp cổ độc đáo khi ấy bị vùi sâu trong lòng cát từ 5 - 7m so với mặt đất, chỉ cao hơn mực nước biển khoảng 1,8 - 3m và cách mép nước biển chừng 100m.

Quá trình khai quật khảo cổ học đã phát hiện một nền móng tháp khác nằm bên cạnh tháp Phú Diên cùng nhiều hiện vật như Yoni bằng đá, bình gốm… Đây là những hiện vật đặc trưng cho việc thờ cúng của dân tộc Chăm ở vùng đất này trước đây.

Các nhà nghiên cứu xác định niên đại tháp Chăm Phú Diên tương đương phong cách tháp Chăm ở thánh địa Mỹ Sơn (huyện Duy Xuyên, tỉnh Quảng Nam), vào khoảng thế kỷ VIII và nằm trong nhóm di tích xây dựng sớm nhất ở Việt Nam được phát hiện cho đến nay.

Với những giá trị lịch sử của tháp Chăm Phú Diên, Bộ Văn hóa - thông tin (nay là Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch) đã có quyết định xếp hạng tháp Chăm Phú Diên là di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia vào năm 2001.

Căn cứ những thông tin trên, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam (VietKings) quyết định xác lập kỷ lục Việt Nam đối với tháp Chăm Phú Diên với tiêu chí là "Tháp Chăm cổ chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên tại Việt Nam".

Ngay sau đó, Liên minh Kỷ lục thế giới (WorldKings) cũng quyết định xác lập kỷ lục thế giới đối với tháp Chăm Phú Diên trên tiêu chí "Tháp Chăm cổ bằng gạch chìm sâu dưới cồn cát ven biển được khai quật và bảo tồn đầu tiên trên thế giới".