"Hộ chiếu vaccine" hay "Chứng thư số vaccine" là một thuật ngữ được thảo luận nhiều trong thời gian gần đây.

Nhìn chung, thuật ngữ này đề cập đến các loại giấy tờ, tài liệu chứng minh một cá nhân đã được tiêm vaccine ngừa Covid-19; nhằm hỗ trợ việc bảo đảm an toàn dịch bệnh trong quá trình đi lại. Sẽ rất thuận tiện nếu các giấy tờ này có thể được xác thực trên nền tảng số để dễ dàng theo dõi, tra cứu khi cần thiết.

Trong thời gian vừa qua, trước nhu cầu kết nối lại các hoạt động đi lại, giao thương trên toàn cầu, một số quốc gia ngày càng cấp thiết; nhiều tổ chức đã bàn, thử nghiệm, áp dụng những công cụ chứng nhận được số hóa với những tên gọi khác nhau. Mặc dù có rất nhiều sáng kiến về thẻ, nhưng lại thiếu một hệ thống chấp nhận tất cả các loại thẻ này để tạo thuận tiện cho người sử dụng.

Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế (IATA) đã phát triển một công cụ số gọi là "Thẻ thông hành số "(Digital Travel Pass), sử dụng trong lĩnh vực hàng không nhằm giúp hành khách quản lý lịch trình đi lại và chứng minh cho các hãng hàng không và cơ quan có thẩm quyền rằng họ đã được tiêm phòng hoặc xét nghiệm Covid-19.

Tại châu Âu, một loại thẻ có tên “Thẻ xanh điện tử” (Digital Green Pass) sẽ cung cấp bằng chứng về một cá nhân đã được tiêm vaccine, kết quả xét nghiệm nếu chưa tiêm chủng và cả thông tin khỏi bệnh nếu người đó từng mắc Covid-19. Ủy ban châu Âu muốn áp dụng loại thẻ này trong toàn bộ Liên minh châu Âu chứ không sử dụng hệ thống của bên thứ 3.

Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) và Common Project (một tổ chức phi lợi nhuận Thụy Sĩ) đã phát triển và đang trong giai đoạn thử nghiệm "Thẻ thông hành chung" (Common Pass). Ứng dụng này cho phép người dùng truy cập các thông tin về xét nghiệm, vaccine và ứng dụng sẽ tạo mã QR Code để cung cấp thông tin cho các nhà chức trách khi cần thiết.

Tập đoàn IBM đã phát triển và đưa vào áp dụng "Thẻ thông hành y tế số" (Digital Health Pass) tích hợp đa dữ liệu như kiểm tra nhiệt độ, cảnh báo phơi nhiễm virus, kết quả xét nghiệm và tình trạng tiêm vaccine. IBM cho biết thẻ thông hành này nhằm giúp con người quay trở lại những địa điểm công cộng như nơi làm việc, trường học, sân vận động hay các chuyến bay.

Tổ chức Du lịch thế giới (UNWTO) trong phiên họp vào tháng 01/2021 ở Madrid, Tây Ban Nha đã tập trung bàn thảo về hướng tích hợp chứng nhận tiêm phòng vaccine vào kế hoạch khởi động du lịch an toàn và nâng cao lòng tin trong ngành du lịch. UNWTO nhấn mạnh, việc áp dụng chứng nhận tiêm phòng vaccine sẽ là công cụ đặc biệt quan trọng ứng phó với đại dịch, thúc đẩy tái khởi động hoạt động du lịch quốc tế một cách an toàn. Đồng thời UNWTO cũng kêu gọi thúc đẩy tiêu chuẩn hóa, số hóa và khả năng tương tác của hệ thống xét nghiệm và chứng nhận y tế theo hướng được cộng đồng quốc tế thừa nhận rộng rãi.

Tờ Thời báo New York (Mỹ) cho biết trong lịch sử, việc cung cấp giấy tờ chứng minh một người đã được tiêm phòng để nhập cảnh vào một quốc gia hay tham gia hoạt động nào đó không phải là mới. Trước đây, một số quốc gia yêu cầu người nhập cảnh phải chứng minh họ đã được tiêm phòng các bệnh như sốt vàng da, rubella và dịch tả. Thông thường sau khi tiêm phòng, mỗi người sẽ nhận được một “Thẻ vàng” có ký tên, đóng dấu, được gọi là Chứng nhận quốc tế về tiêm phòng vaccine. Đây là giấy tờ mà các Trung tâm Kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC) yêu cầu mọi người phải có khi đi lại.

Như vậy, dù với tên gọi nào, về mặt bản chất, đây những giấy tờ chứng nhận y tế, sẽ rất lý tưởng nếu được được số hóa và công nhận chung để cung cấp bằng chứng một người đã được tiêm phòng vaccine hay xét nghiệm Covid-19. Đây sẽ là chứng nhận cần thiết để giúp con người đi lại bảo đảm an toàn trong bối cảnh đại dịch Covid-19. 

Trong bối cảnh hiện nay, công nghệ có thể không phải là khó khăn lớn để hiện thực hóa ý tưởng này, điều quan trọng là phải hình thành một hệ thống chứng nhận đồng bộ, được thừa nhận lẫn nhau để áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới./.