Đèn chiếu sáng là bộ phận quan trọng nhất và không thể thiếu trong hệ thống các loại đèn trên ô tô, xe máy. Không chỉ giúp tài xế quan sát đường đi, đèn chiếu sáng còn đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an toàn giao thông khi vận hành phương tiện vào ban đêm hoặc trong điều kiện thời tiết xấu.

Tuy vậy, bật đèn chiếu sáng thế nào cho "đúng nơi, đúng lúc" là điều không phải ai cũng nắm được. Chỉ đến khi bị CSGT dừng xe xử phạt, nhiều người mới tá hoả nhận ra sai lầm.

Khi nào tài xế phải bật đèn chiếu sáng?

Điều 20 Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025) quy định: "Người lái xe, người điều khiển xe máy chuyên dùng tham gia giao thông đường bộ phải bật đèn chiếu sáng phía trước trong thời gian từ 18 giờ ngày hôm trước đến 6 giờ ngày hôm sau hoặc khi có sương mù, khói, bụi, trời mưa, thời tiết xấu làm hạn chế tầm nhìn".

Như vậy, so với quy định trước đây tại Luật Giao thông đường bộ năm 2008 (từ 19 giờ ngày hôm trước đến 5 giờ ngày hôm sau), khung thời gian bắt buộc bật đèn chiếu sáng đã được điều chỉnh theo hướng kéo dài hơn.

Cũng tại Điều 20, Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ, người lái xe, người điều khiển xe máy chuyên dùng phải tắt đèn chiếu xa, bật đèn chiếu gần trong các trường hợp sau đây:

+ Khi gặp người đi bộ qua đường;

+ Khi đi trên các đoạn đường qua khu đông dân cư có hệ thống chiếu sáng đang hoạt động;

+ Khi gặp xe đi ngược chiều, trừ trường hợp dải phân cách có khả năng chống chói;

+ Khi chuyển hướng xe tại nơi đường giao nhau.

Ngoài ra, tại khoản 1, Điều 26 của luật này quy định về giao thông trong hầm đường bộ, trong đó nêu rõ người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ khi điều khiển phương tiện xe cơ giới, xe máy chuyên dùng trong hầm đường bộ phải bật đèn chiếu gần; xe thô sơ phải bật đèn hoặc có vật phát sáng báo hiệu.

Bật đèn không đúng nơi, đúng lúc sẽ bị phạt thế nào?

Việc không bật đèn chiếu sáng hoặc sử dụng đèn không đúng cách khi tham gia giao thông tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, đặc biệt vào ban đêm hoặc trong điều kiện thời tiết xấu.

Khi đèn xe không hoạt động, tài xế sẽ bị hạn chế tầm nhìn, khó phát hiện chướng ngại vật, biển báo hay người đi đường. Đồng thời, các phương tiện khác cũng khó nhận diện xe đang di chuyển, dễ dẫn đến va chạm. 

Ngược lại, việc sử dụng đèn nhưng không đúng cách, như bật đèn pha trong khu vực đô thị, sử dụng đèn chiếu xa không cần thiết, hay lắp thêm đèn gây chói mắt, cũng ảnh hưởng đến người tham gia giao thông khác và đều có thể bị CSGT xử phạt.

Theo khoản 3, Điều 6 Nghị định 168/2024/NĐ-CP (Nghị định 168), người điều khiển xe ô tô sẽ bị phạt tiền từ 800 nghìn đến 1 triệu đồng với các hành vi:

- Không sử dụng hoặc sử dụng không đủ đèn chiếu sáng trong thời gian từ 18 giờ ngày hôm trước đến 6 giờ ngày hôm sau hoặc khi có sương mù, khói, bụi, trời mưa, thời tiết xấu làm hạn chế tầm nhìn; 

- Sử dụng đèn chiếu xa khi gặp người đi bộ qua đường hoặc khi đi trên đoạn đường qua khu dân cư có hệ thống chiếu sáng đang hoạt động hoặc khi gặp xe đi ngược chiều (trừ trường hợp dải phân cách có khả năng chống chói) hoặc khi chuyển hướng xe tại nơi đường giao nhau;

- Chạy trong hầm đường bộ không sử dụng đèn chiếu sáng gần.

Ngoài ra, khi tài xế vi phạm các hành vi kể trên gây tai nạn giao thông có thể bị phạt tiền từ 20-22 triệu đồng (theo khoản 10 Điều 6), đồng thời bị trừ 10 điểm trên GPLX (theo khoản 16, Điều 6 Nghị định 168).

Với xe máy, hành vi tương tự sẽ bị phạt tiền từ 200-400 nghìn đồng theo khoản 1, Điều 7 Nghị định 168. Trường hợp không bật đèn hoặc bật đèn không đúng gây tai nạn giao thông, người điều khiển xe máy có thể bị phạt từ 10-14 triệu đồng (theo khoản 10 Điều 7), đồng thời bị trừ 10 điểm trên GPLX (theo khoản 13, Điều 7 Nghị định 168).