Theo Quyết định số 1686/QĐ- TTg ngày 26/12/2023 của Thủ tướng Chính phủ, đến năm 2030, tỉnh Hà Nam sẽ phát triển 16 khu công nghiệp (KCN); định hướng đến 2050 sẽ phát triển thêm 6 KCN mới. Sự phát triển mạnh mẽ của các KCN cũng đồng nghĩa với nhu cầu sử dụng lao động tăng cao, kéo theo nhu cầu về nhà ở xã hội cũng tăng mạnh. Vì vậy, để hoàn thành mục tiêu xây dựng 12.392 căn hộ cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân KCN giai đoạn 2021 - 2030 của Chính phủ giao, nhiều giải pháp trọng tâm, trọng điểm đã được tỉnh Hà Nam triển khai quyết liệt trong những năm qua.

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 02 dự án nhà ở xã hội đã và đang triển khai xây dựng với tổng diện tích sử dụng đất là 37.323m2, tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 64.522m2, tổng căn hộ khoảng 936 căn, gồm: Dự án nhà ở xã hội thuộc Khu đô thị Đồng Văn Xanh do Liên danh Công ty cổ phần doanh nghiệp Hà Nam và Công ty TNHH Thi Sơn làm chủ đầu tư, đã cơ bản hoàn thành (tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 12.271m2, 372 căn hộ); Khu nhà ở xã hội tại phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên do Tổng công ty đầu tư phát triển nhà và đô thị HUD làm chủ đầu tư, đang triển khai thi công xây dựng. Cùng với đó, 03 dự án nhà ở xã hội cho công nhân KCN cũng đang triển khai xây dựng với tổng diện tích sử dụng đất là 66.026 m2, tổng diện tích sàn xây dựng 219.043m2, tổng căn hộ khoảng 3.389 căn: Dự án khu thiết chế công đoàn tại KCN Đồng Văn II, khu dịch vụ nhà công nhân KCN Đồng Văn IV thị xã Kim Bảng và khu nhà ở xã hội thuộc quy hoạch tổng mặt bằng Khu thiết chế công đoàn tại KCN Đồng Văn II (giai đoạn II).

Đặc biệt, tháng 6/2024, Sở Xây dựng đã có quyết định phê duyệt quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội và nhà ở công nhân tại phường Lê Hồ (thị xã Kim Bảng). Dự án có quy mô diện tích quy hoạch hơn 12ha, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 1.023 tỷ đồng. Mục tiêu dự án là hình thành khu nhà ở công nhân và nhà ở xã hội tập trung, có hệ thống hạ tầng kỹ thuật đồng bộ, kết hợp chỉnh trang khu dân cư đáp ứng nhu cầu về nhà ở công nhân, người lao động, các đối tượng được hưởng chính sách về nhà ở xã hội. Theo thông tin từ Sở Xây dựng, cơ quan tổ chức lập quy hoạch là Liên danh Công ty TNHH Flamingo Hải Tiến và Công ty Cổ phần Hồng Hạc Đại Lải sẽ chịu trách nhiệm về tính trung thực, chính xác, hợp pháp của các thông tin, nội dung, số liệu và các nội dung khác có liên quan trong đồ án trình thẩm định, phê duyệt.

Hiện, UBND tỉnh cũng đã công bố danh mục dự án đầu tư xây dựng khu nhà ở công nhân và nhà ở xã hội tại địa bàn các phường Đồng Hóa, Tân Tựu, Đại Cương (thị xã Kim Bảng). Mục tiêu đầu tư của dự án là hình thành, xây dựng mới khu nhà ở xã hội, nhà ở công nhân hoàn chỉnh; đáp ứng nhu cầu cho người lao động tại các KCN và những đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về nhà ở xã hội trên địa bàn tỉnh. Dự án có tổng vốn đầu tư gần 878,5 tỷ đồng. Diện tích sử dụng đất gần 5,1ha. Quy mô dự án là cụm công trình nhà chung cư gồm 5 khối nhà với tổng diện tích sử dụng đất 23.656m2; mật độ xây dựng tối đa 50%; số căn hộ dự kiến khoảng 1.151 căn. Trong đó, có 4 khối nhà cao 11 tầng, diện tích sử dụng đất 17.059m2, có 868 căn hộ; 1 khối nhà cao 9 tầng, diện tích sử dụng đất 6.597m2, có 283 căn hộ. Thời gian thực hiện dự án từ năm 2024 đến năm 2028. Công trình sẽ được đưa vào khai thác vận hành chậm nhất là ngày 31/12/2028.

Theo đánh giá của Phòng Quản lý xây dựng (Sở Xây dựng): Thời gian qua, mặc dù sở đã triển khai nhiều giải pháp nhằm đẩy nhanh tiến độ xây dựng và phát triển nhà ở xã hội, phấn đấu hết năm 2025, toàn tỉnh sẽ hoàn thành mục tiêu xây dựng 3.953 căn nhà ở xã hội, nhưng do một số nguyên nhân chủ quan, khách quan nên tiến độ triển khai các dự án nhà ở xã hội còn chậm, chưa đáp ứng được nhu cầu về nhà ở của người lao động có thu nhập thấp và công nhân làm việc tại các KCN trên địa bàn. Bên cạnh đó, công tác quy hoạch xây dựng hiện gồm nhiều cấp độ quy hoạch và việc quy hoạch chức năng ở trong từng cấp độ quy hoạch cũng khác nhau nên việc xác định rõ diện tích đất để xây dựng nhà ở xã hội, quy mô diện tích đất của từng dự án nhà ở xã hội khi quy hoạch xây dựng rất khó khăn. Mặt khác, khi quy hoạch phân khu đã bố trí đất dành cho nhà ở xã hội, nhưng đến khi thực hiện dự án nhà ở thương mại, khu đô thị, vẫn phải dành diện tích đất để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định, do đó dẫn đến việc trùng quỹ đất nhà ở xã hội. Đặc biệt, đối với các dự án khu nhà ở, khu đô thị trên địa bàn thành phố Phủ Lý và thị xã Duy Tiên trước đây đã dành diện tích đất ở để đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật trong dự án để xây dựng nhà ở xã hội theo quy định (bằng 20% diện tích đất ở của dự án) nên quỹ đất nhà ở xã hội rất nhỏ (có thể phải điều chỉnh quy hoạch nhằm đáp ứng tiêu chuẩn về diện tích nhà ở xã hội theo quy định. Và, mặc dù chương trình xây dựng nhà ở xã hội trong những năm qua đã đạt được những kết quả tích cực nhưng trong quá trình triển khai thực hiện, do có những khó khăn vướng mắc về cơ chế chính sách, về thủ tục hành chính và công tác giải phóng mặt bằng nên nhiều dự án đến nay vẫn chưa triển khai đầu tư xây dựng. Vì vậy, việc đưa nhà ở xã hội vào khai thác sử dụng chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của đô thị.

 Cùng với đó, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản mới được ban hành vẫn còn một số quy định chưa thống nhất trong cách hiểu giữa cơ quan quản lý nhà nước và các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp có liên quan nên trong quá trình triển khai và thực hiện dự án nhà ở xã hội gặp không ít khó khăn. Thực tế, đến thời điểm này, các dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội mới chỉ đáp ứng được một phần nhu cầu nhà ở cho các đối tượng là công nhân đang làm việc tại các KCN. Hiện tiến độ triển khai của một số dự án còn chậm, thậm chí, có dự án mặc dù được triển khai từ năm 2024 nhưng đến nay vẫn chưa bàn giao được mặt bằng cho nhà đầu tư.

Nguyên nhân chủ yếu là do quy hoạch xây dựng và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất còn thiếu thống nhất trong định hướng phát triển. Các vướng mắc, chồng chéo trong hệ thống quy phạm pháp luật về đất đai, nhà ở, đầu tư, quy hoạch, phát triển đô thị gây khó khăn cho công tác triển khai các dự án đô thị, nhà ở, thương mại dịch vụ và nhà ở xã hội... Cộng với những khó khăn chung của kinh tế quốc tế và trong nước, tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất, đầu tư của các doanh nghiệp, giá cả nguyên vật liệu biến động tăng cao dẫn tới việc thu hút nguồn lực đầu tư cho phát triển nhà ở xã hội còn hạn chế. Các gói hỗ trợ của Chính phủ để kích thích các dự án nhà ở xã hội chưa thực sự phát huy được hiệu quả. Nhiều doanh nghiệp trong giai đoạn đầu của dự án có thể chủ động được nguồn vốn nên chưa tiếp cận gói hỗ trợ 120.000 tỷ đồng, dẫn đến việc giải ngân chậm...

Theo báo cáo của Sở Xây dựng, hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 02 dự án nhà ở xã hội đã và đang triển khai xây dựng với tổng diện tích sử dụng đất là 37.323m2, tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 64.522m2, tổng căn hộ khoảng 936 căn, gồm: Dự án nhà ở xã hội thuộc Khu đô thị Đồng Văn Xanh do Liên danh Công ty cổ phần doanh nghiệp Hà Nam và Công ty TNHH Thi Sơn làm chủ đầu tư, đã cơ bản hoàn thành (tổng diện tích sàn xây dựng khoảng 12.271m2, 372 căn hộ); Khu nhà ở xã hội tại phường Đồng Văn, thị xã Duy Tiên do Tổng công ty đầu tư phát triển nhà và đô thị HUD làm chủ đầu tư, đang triển khai thi công xây dựng. Cùng với đó, 03 dự án nhà ở xã hội cho công nhân KCN cũng đang triển khai xây dựng với tổng diện tích sử dụng đất là 66.026m2, tổng diện tích sàn xây dựng 219.043m2, tổng căn hộ khoảng 3.389 căn: Dự án khu thiết chế công đoàn tại KCN Đồng Văn II, khu dịch vụ nhà công nhân KCN Đồng Văn IV thị xã Kim Bảng và khu nhà ở xã hội thuộc quy hoạch tổng mặt bằng Khu thiết chế công đoàn tại KCN Đồng Văn II (giai đoạn II).

Từ thực tế phát triển nhà ở xã hội giai đoạn 2021-2025 trên địa bàn tỉnh Hà Nam thời gian qua, cho thấy, mục tiêu phát triển nhà ở xã hội có vị trí, quy mô gắn với khu vực tập trung nhiều đối tượng có nhu cầu nhà ở xã hội, được bố trí trong quy hoạch dự án phát triển đô thị, dự án phát triển nhà ở nhằm đảm bảo công bằng và tăng khả năng tiếp cận hạ tầng đồng bộ và các dịch vụ xã hội thiết yếu; giải quyết nhu cầu về chỗ ở, tạo chỗ ở ổn định, nâng cao đời sống để công nhân an tâm lao động sản xuất, góp phần bảo đảm an sinh xã hội. Các dự án nhà ở xã hội cho người thu nhập thấp, cho công nhân KCN đang triển khai đầu tư xây dựng đồng bộ. Theo đó, giai đoạn 2021 - 2025 Hà Nam ước hoàn thành khoảng 3.953 căn nhà ở xã hội.

Vì vậy, để hoàn thành mục tiêu đến năm 2030, toàn tỉnh sẽ hoàn thành 12.392 căn nhà ở xã hội, thời gian tới, Sở Xây dựng sẽ tiếp tục phối với Ban Quản lý các KCN tỉnh, UBND các huyện, thị xã có liên quan rà soát đánh giá nhu cầu, bố trí quỹ đất nhà ở xã hội gắn với yêu cầu phát triển đô thị và phục vụ công nhân các KCN; trình UBND tỉnh phê duyệt chủ trương 02 dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội và 04 dự án hạ tầng kỹ thuật phục vụ khu nhà ở xã hội bằng nguồn vốn đầu tư công. Bao gồm các dự án: Đầu tư xây dựng (ĐTXD) Khu nhà ở xã hội Phố Cà, huyện Thanh Liêm. Quy mô sử dụng đất 7,4ha, xây dựng 04 tòa nhà cao 09 tầng, dự kiến khoảng 700 căn nhà ở xã hội với diện tích sàn khoảng 42.000m2, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 561,37 tỷ đồng bằng nguồn vốn ngân sách huyện, ngân sách tỉnh. Dự án ĐTXD Khu nhà ở xã hội tại phía Đông KCN Châu Giang II, xây dựng 04 tòa nhà ở xã hội cao 09 tầng, dự kiến khoảng 700 căn, với diện tích sàn khoảng 42.000m2, tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 512,53 tỷ đồng. Dự án ĐTXD hạ tầng kỹ thuật phục vụ Khu nhà ở xã hội Thái Hà, huyện Lý Nhân, có tổng mức đầu tư khoảng 27,57 tỷ đồng bằng nguồn vốn ngân sách huyện, ngân sách tỉnh. Thời gian thực hiện năm 2025-2026. Dự án ĐTXD hạ tầng kỹ thuật phục vụ Khu nhà ở xã hội tại phường Châu Giang, thị xã Duy Tiên có tổng mức đầu tư khoảng 29,73 tỷ đồng...

Tuy nhiên, để đẩy nhanh tiến độ các dự án nhà ở xã hội và nhà ở cho công nhân ở các KCN, trước tiên, các địa phương phải phát triển quỹ đất độc lập cho nhà ở xã hội; đồng thời, chủ động xây dựng và dành quỹ đất sạch để phát triển nhà ở xã hội, thay vì phụ thuộc vào 20% quỹ đất từ các dự án nhà ở thương mại. Việc có quỹ đất sạch, đồng thời với việc tháo gỡ những khó khăn về vốn cho các doanh nghiệp thực hiện các dự án đầu tư nhà ở xã hội sẽ là tiền đề quan trọng giúp doanh nghiệp đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Hiện nay, phát triển nhà ở xã hội chủ yếu vẫn do các doanh nghiệp tư nhân thực hiện. Vì vậy, giải pháp đẩy mạnh các dự án nhà ở xã hội bằng vốn đầu tư công sẽ góp phần gia tăng nguồn cung và thúc đẩy thị trường nhà ở xã hội phát triển bền vững trong tương lai.

Đến nay, toàn tỉnh đã quy hoạch khoảng 31 vị trí, quỹ đất với quy mô diện tích khoảng 150 ha để làm nhà ở xã hội (không kể đến các dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư). Trong đó, diện tích nhà ở xã hội thu nhập thấp khoảng  47 ha, diện tích nhà ở xã hội cho công nhân khoảng 103ha...

Thực hiện: Minh Thu Thiết kế: Đức Huy