Dù là sự kiện lớn, nhưng hiếm khi các cuộc thi toán học ở Trung Quốc thu hút được nhiều sự chú ý như cuộc thi Toán học quốc tế Alibaba năm nay. Do Viện DAMO của Alibaba và Quỹ Alibaba tài trợ, cuộc thi được tổ chức miễn phí cho những người đam mê toán học trên toàn thế giới, thường có sự tham gia của các chuyên gia toán học đến từ các trường danh tiếng như Harvard, Oxford và MIT.

Tuy nhiên, năm nay, một điều kỳ lạ đã xảy ra. Jiang Ping, 17 tuổi, không chỉ là nữ sinh duy nhất mà còn là thí sinh duy nhất không học chuyên toán lọt top 30 sau vòng đầu tiên của cuộc thi. Ping đang theo học nghề thiết kế thời trang tại một trường dạy nghề nông thôn ở tỉnh Giang Tô và chỉ học toán nâng cao như một sở thích.

Câu chuyện của Jiang Ping đã truyền cảm hứng cho nhiều người trên khắp đất nước. Một cô gái nghèo đến từ vùng nông thôn Trung Quốc với nền tảng giáo dục hạn chế, nhưng với trí thông minh và niềm đam mê toán học đặc biệt, Ping đã đứng thứ 12 trong số 802 người tham dự cuộc thi. Mọi người đều ấn tượng với thành tích của Ping. Không lâu sau, các phóng viên và những người có ảnh hưởng ở Trung Quốc đã đổ xô đến quê hương của Ping để tìm hiểu thêm về cô.

Theo phụ huynh của Ping, cô học rất giỏi toán từ hồi trung học. Nhưng vì đây là môn duy nhất mà Ping cảm thấy hứng thú, nên các môn còn lại của cô đều rất kém. Vì gia đình không đủ khả năng chi trả cho kỳ thi tuyển sinh cạnh tranh tại một ngôi trường danh tiếng, nên lựa chọn duy nhất của Ping là học trường dạy nghề, đây được gọi là “ngõ cụt giáo dục” ở Trung Quốc.

Có lẽ Ping sẽ không bao giờ mơ đến việc đăng ký tham gia Cuộc thi Toán học Toàn cầu Alibaba nếu không được giáo viên dạy toán ở trường dạy nghề của cô giới thiệu, thầy Wang Runqiu, người đã tham gia cuộc thi nhưng chưa từng lọt vào top 100. Thầy Wang đã nhận thấy tiềm năng của Ping và giới thiệu học sinh đến với toán học nâng cao. Cô đã học lĩnh vực này song song với ngành thiết kế thời trang. Khi thầy Wang kể cho cô nghe về cuộc thi toán miễn phí của Alibaba, Ping đã quyết định thử vận ​​may.

Ngày 18/6, giám khảo cuộc thi toán nổi tiếng Zhao Bin - người đã tham gia cuộc thi toán Alibaba ba lần và lọt vào vòng chung kết cả ba lần – cho rằng kết quả đáng kinh ngạc của Jiang Ping trong cuộc thi năm nay 99,99% là bịa đặt. Ông chắc chắn với cáo buộc của mình đến mức hứa sẽ trả học phí cho Ping nếu cô chứng minh được mình là thiên tài toán học thực sự và đỗ đại học. Bài đăng của ông Zhao đã lan truyền rộng rãi và phủ bóng đen lên hình ảnh tỏa sáng của cô gái 17 tuổi. Nhưng đó chỉ là khởi đầu.

Trong cáo buộc của mình, ông Bin đã tham khảo một đoạn video cho thấy Ping đang giải một bài toán. Người thầy này đã chỉ ra một số vấn đề trong quá trình giải bài của cô gái 17 tuổi, bao gồm “phạm vi định nghĩa không chính xác” và “ký hiệu viết sai chỗ”, điều mà ông cho rằng Ping không quen với toán học và cô chỉ sao chép lời giải.

Ngay ngày hôm sau, một nhóm gồm 39 người khác trong Cuộc thi Toán quốc tế Alibaba đã đệ trình một bản kiến ​​nghị yêu cầu ban tổ chức điều tra về thành tích của Ping, tham khảo một số cáo buộc do ông Zhao Bin đã nêu ra. Họ cũng hoài nghi về khả năng cũng như khả năng sử dụng thành thạo LaTex (công cụ soạn thảo cho các nhà toán học) của nữ sinh này.

Giáo sư Yuan Xinyi của Đại học Bắc Kinh đã đăng một bài phân tích dài trong đó ông giải thích rằng một sinh viên trường nghề, không học chuyên toán không thể nào thành thạo LaTex ở mức độ như kết quả bài kiểm tra của Ping. Tệ hơn nữa, các tài liệu bị rò rỉ cho thấy một bài kiểm tra toán cũ của Ping chỉ đạt điểm trung bình 83/150.

Tranh cãi xung quanh thành tích của Ping trong vòng đầu tiên của Cuộc thi Toán quốc tế Alibaba ngày càng xuất hiện nhiều hơn. Ngày 27/6, chính quyền tỉnh Giang Tô đã xác nhận rằng giới chức đang tiến hành một cuộc điều tra, song không cung cấp thêm thông tin nào khác.

Tin đồn về thành tích của Ping và sự liên quan của thầy Wang về cáo buộc gian lận đã lan truyền khắp các phương tiện truyền thông xã hội Trung Quốc.

Ping gần đây đã tham gia vòng 2 của cuộc thi toán Alibaba, kết quả sắp được công bố vào tháng 8. Hiện tại, nhiều người vẫn hoài nghi về thành tích của cô.