Xây dựng NTM là nhiệm vụ trọng tâm được cấp ủy, chính quyền các cấp ở Lý Nhân tập trung lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện. Là cơ quan dân cử đại diện cho quyền lợi và mong muốn hợp pháp, chính đáng của cử tri và nhân dân địa phương, vai trò của HĐND huyện không chỉ là giám sát mà còn là bảo vệ và đề xuất các chính sách phù hợp với nhu cầu của cộng đồng dân cư. Chính vì vậy, trong suốt quá trình triển khai thực hiện Chương trình xây dựng NTM ở địa phương, HĐND huyện Lý Nhân luôn coi trọng giám sát chuyên đề về việc thực hiện các chính sách xây dựng NTM trên địa bàn, thông qua đó góp phần bảo đảm các chính sách này được triển khai đúng đắn và có hiệu quả thực tế.

Thực tế, để xem xét, đánh giá việc triển khai, tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM, từ đó đánh giá kết quả đạt được, chỉ ra được những khó khăn, hạn chế, nguyên nhân, đưa ra các giải pháp khắc phục nhằm hoàn thành lộ trình xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021- 2025 và những năm tiếp theo, HĐND huyện luôn chú trọng công tác giám sát về nội dung này.

Từ đầu nhiệm kỳ 2021-2026 đến nay, Thường trực HĐND, các Ban HĐND huyện đã tổ chức 15 cuộc giám sát chuyên đề. Trong đó, thực hiện 3 cuộc giám sát về kết quả triển khai thực hiện nhiệm vụ xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu tại 12 xã trong huyện. Tổ chức 1 cuộc khảo sát trước khi quyết định giám sát.

Thông qua các cuộc giám sát về thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM tại các xã cho thấy: Thời gian qua, Huyện ủy, HĐND, UBND huyện đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức triển khai đồng bộ các giải pháp thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM. Đến nay, 100% xã đã đạt chuẩn NTM, trong đó có 5 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu (Xuân Khê, Nhân Bình, Nhân Chính, Đức Lý, Hợp Lý) và 5 xã đạt chuẩn NTM nâng cao (Chính Lý, Trần Hưng Đạo, Nguyên Lý, Công Lý, Tiến Thắng). Năm 2024 đăng ký 3 xã (Văn Lý, Phú Phúc, Nhân Nghĩa) đạt chuẩn NTM nâng cao; tập trung chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, phấn đấu vượt chỉ tiêu Đại hội Đảng bộ huyện đã đề ra (7 xã).

Qua giám sát cũng cho thấy, hằng tháng, Ban Chỉ đạo xây dựng NTM của huyện đều thực hiện đánh giá, rà soát tiến độ thực hiện xây dựng NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, những hạn chế khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện, xác định nguyên nhân, tập trung tháo gỡ khó khăn, chỉ đạo thực hiện các chỉ tiêu, tiêu chí bảo đảm tiến độ đề ra...

Với nỗ lực của cả hệ thống chính trị, các tầng lớp nhân dân và doanh nghiệp trong thực hiện xây dựng NTM đã góp phần thay đổi bộ mặt nông thôn ở địa phương. Cơ sở hạ tầng nông thôn từng bước được đầu tư đồng bộ; giá trị sản xuất công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp ngày càng tăng; cảnh quan môi trường nông thôn sáng - xanh - sạch - đẹp; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn được bảo đảm; đời sống tinh thần cho nhân dân ngày càng được quan tâm; nếp sống văn minh nông thôn được nâng cao, góp phần phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội.

Tuy nhiên, qua giám sát cũng cho thấy còn những khó khăn, hạn chế trong thực hiện xây dựng NTM ở huyện. Đó là công tác tuyên truyền, vận động để người dân hiểu mục đích ý nghĩa và vai trò chủ thể khi xây dựng NTM chưa được thường xuyên liên tục; sự tham gia vào cuộc của người dân có thời điểm còn chưa tích cực. Bộ tiêu chí xây dựng NTM giai đoạn 2021 - 2025 bổ sung nhiều chỉ tiêu, yêu cầu mức độ đạt các chỉ tiêu, tiêu chí cao nên quá trình rà soát, đánh giá thực trạng, xây dựng kế hoạch thực hiện hoàn thành các tiêu chí, chỉ tiêu của các địa phương còn chậm, gặp nhiều khó khăn. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội nông thôn tuy được đầu tư, nâng cấp, song, một số lĩnh vực chưa đạt tiêu chí, một số công trình đang có dấu hiệu xuống cấp, cần đầu tư tu bổ, bảo dưỡng.

Cùng với đó, việc tổ chức sản xuất còn theo quy mô nhỏ lẻ, thiếu liên kết trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; việc thu hút đầu tư từ các doanh nghiệp vào nông nghiệp còn nhiều khó khăn; chuyển đổi số tại một số địa phương đang bắt đầu thực hiện...; việc triển khai thực hiện sản phẩm OCOP, vùng sản xuất VietGAP, sản phẩm chủ lực của các xã được bán qua kênh thương mại điện tử, mô hình phát triển kinh tế nông thôn hiệu quả theo hướng tích hợp đa giá trị ở một số địa phương gặp nhiều khó khăn, khó thực hiện.

Việc triển khai thực hiện người dân tham gia và sử dụng ứng dụng khám chữa bệnh từ xa gặp khó khăn. Công tác vệ sinh môi trường, cảnh quan nông thôn, khu dân cư, phân loại rác thải tại nguồn có thời điểm, có đơn vị chưa bảo đảm. Việc thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn nguy hại, chất thải nhựa đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường còn hạn chế, gặp khó khăn. Cùng với đó, nguồn lực đầu tư cho xây dựng NTM là rất lớn trong khi nguồn thu trên địa bàn hạn hẹp…

Từ việc giám sát thực tế, Thường trực HĐND huyện, các ban, các tổ đại biểu và đại biểu HĐND huyện đã phát hiện kịp thời những khó khăn, vướng mắc, bất cập nói trên trong quá trình triển khai thực hiện, từ đó có nhiều kiến nghị đối với Ban Thường vụ Huyện ủy, UBND huyện, Ban Chỉ đạo xây dựng NTM huyện tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và các địa phương được giám sát có giải pháp khắc phục kịp thời, hiệu quả những hạn chế, khó khăn để thực hiện hiệu quả Chương trình xây dựng NTM.

Sau mỗi cuộc giám sát, HĐND, Thường trực HĐND, các Ban HĐND huyện đều ban hành thông báo kết quả giám sát và chỉ rõ những ưu điểm, tồn tại, kiến nghị giám sát để các cơ quan, đơn vị chịu sự giám sát thực hiện và thường xuyên theo dõi, đôn đốc thực hiện các kiến nghị sau giám sát. Với những nội dung còn nhiều tồn tại, hạn chế, liên quan trách nhiệm nhiều cơ quan, đơn vị, Thường trực HĐND huyện yêu cầu các cá nhân, đơn vị giải trình và xây dựng kế hoạch khắc phục với những nội dung, giải pháp cụ thể, báo cáo kết quả khắc phục những tồn tại, hạn chế về HĐND huyện, đồng thời tiếp tục giám sát việc khắc phục những tồn tại, hạn chế.

Thông qua giám sát, Thường trực HĐND huyện cũng đề xuất, kiến nghị UBND tỉnh tiếp tục ưu tiên sớm phân bổ vốn cho các xã để vừa thực hiện việc duy trì, nâng cao kết quả đã đạt được giai đoạn trước, vừa thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ Chương trình giai đoạn 2021-2025 theo Nghị quyết của HĐND tỉnh đã ban hành. Tiếp tục có cơ chế chính sách đầu tư, hỗ trợ kinh phí cho việc thực hiện các tiêu chí, đặc biệt là những tiêu chí xây dựng cơ sở hạ tầng đòi hỏi kinh phí lớn (giao thông nông thôn, cơ sở vật chất văn hóa, trường học,...), nhằm bảo đảm quá trình xây dựng NTM ở địa phương đạt kết quả tốt nhất.

Để duy trì, nâng cao chất lượng các tiêu chí xây dựng NTM nâng cao, phấn đấu đạt mục tiêu, kế hoạch xây dựng NTM đã đề ra, thời gian tới, HĐND huyện tiếp tục đề cao vai trò, trách nhiệm, phối hợp tốt với MTTQ và các ngành liên quan; đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động nói chung, hoạt động giám sát của Thường trực HĐND, các Ban HĐND, đại biểu HĐND huyện về thực hiện xây dựng NTM nói riêng.