Khát vọng thống nhất

Đã hơn bốn chục mùa xuân qua đi kể từ đất nước non sông thu về một mối nhưng âm hưởng của những ca khúc thể hiện khát vọng thống nhất vẫn vang vọng vút cao trên khắp các sàn diễn trong Nam, ngoài Bắc, nhất là giữa những ngày mừng "Mùa xuân đại thắng" và sẽ vẫn mãi mãi vọng vang, lay động tâm thức của triệu triệu người dân Việt Nam yêu nước nhiều thế hệ.

"Những ngọn đèn không bao giờ nhắm mắt/ Như những tâm hồn không bao giờ tắt/ Như miền Nam hai mươi năm không đêm nào ngủ được/ Như cả nước với miền Nam đêm nào cũng thức"…, trong sâu thẳm tâm thức những người Việt Nam yêu nước nhiều thế hệ, giai điệu ca từ của bài hát "Ngọn đèn đứng gác" (nhạc Hoàng Hiệp, thơ Chính Hữu) luôn thổn thức, diết da âm hưởng về khát vọng thống nhất những năm tháng đất nước ta còn chia cắt. Âm hưởng thiêng liêng ấy, trong suốt hai mươi năm cả dân tộc ta bền gan quyết chí tiến hành cuộc đấu tranh lâu dài, gian khổ giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước đó cũng luôn được ngân lên tha thiết, cháy bỏng trong hàng loạt ca khúc thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.

Đã hơn bốn mươi năm giang sơn đất nước thu về một mối nhưng với nhiều người thuộc thế hệ từng trải lớp trước hẳn khó có thể nguôi quên khát vọng thống nhất vọng vang, lay động trong âm hưởng của ca khúc "Câu hò bên bến Hiền Lương" (nhạc Hoàng Hiệp, thơ Đằng Giao): "Bên ven bờ Hiền Lương/ Chiều nay ra đứng trông về/ Mắt đượm tình quê/ Đôi mắt đượm tình quê";  "Nhắn ai luôn giữ câu nguyền/ Qua cơn bão tố vững bền lòng son". Hôm nay, nếu có dịp rong ruổi theo tuyến đường thiên lý Bắc Nam, dừng bước nơi bến Hiền Lương, du khách ngược xuôi sẽ thấy hiện lên giữa không gian khoáng đạt, rộng mở của đôi bờ Bến Hải cụm tượng đài "Khát vọng Thống nhất" với hình tượng những lá dừa nước nhọn hoắt như mũi chông hướng lên nền trời, thể hiện tinh thần anh hùng, bất khuất của "miền Nam thành đồng Tổ quốc" và hình ảnh người phụ nữ cùng em bé miền Nam ngóng trông người thân tập kết ra Bắc, mong ngày đoàn tụ. Ý tưởng của cụm tượng đài và âm hưởng của ca khúc "Câu hò bên bến Hiền Lương" có lẽ là sức biểu cảm đến tận cùng chiều sâu, tầm cao khát vọng thống nhất cháy bỏng, thiết tha mà dân tộc ta đã không quản gian khổ, hy sinh để quyết tâm hiện thực hóa.

Những năm "cả nước cùng đánh Mỹ" ấy, khát vọng thống nhất non sông âm thầm cháy bỏng, thiết tha như ngọn lửa trong trái tim mỗi người dân trên khắp các nẻo đường từ vùng thôn quê đến thành thị ở cả hai miền Nam Bắc. Khát vọng ấy càng đằm nặng cháy bỏng, thiết tha hơn qua giai điệu, ca từ giàu sức biểu cảm của bài hát "Ngọn đèn đứng gác" (nhạc Hoàng Hiệp, thơ Chính Hữu): "Trên đường ta đi đánh giặc/ Dù về Nam hay ta lên Bắc/ Ở đâu cũng gặp/ Những ngọn đèn dầu chong mắt đêm thâu/ Những ngọn đèn không bao giờ nhắm mắt/ Như những tâm hồn không bao giờ tắt/ Như miền Nam hai mươi năm không đêm nào ngủ được/ Như cả nước với miền Nam đêm nào cũng thức". Hòa cùng niềm khát vọng thống nhất ấy là tình cảm muôn vàn thành kính, biết ơn của nhân dân hai miền Nam Bắc đối với Bác Hồ kính yêu. Miền Nam luôn trong trái tim Bác và mọi người dân miền Nam luôn hướng về Bác - Tình cảm thiêng liêng ấy đã được nhạc sĩ Nguyễn Đồng Nai thể hiện trong ca khúc "Người sống mãi trong lòng miền Nam" mà mỗi ca từ, giai điệu dẫu hơn bốn mươi năm qua vẫn lay động lòng người: "Nguyện nhớ ơn đời đời/ Cho dẫu máu xương rơi/ Không ngừng bước chân tiến tới/ Lòng hướng về Thủ đô/ Miền Nam kính dâng vòng hoa chiến công lên Người". Và với những thế hệ đã từng sống qua thời điểm hai miền Nam Bắc còn bị chia cắt hẳn có rất nhiều người không thể nguôi quên âm hưởng khát vọng thống nhất khi mỗi lần nghe ca khúc "Lời ca dâng Bác" (Trọng Loan) trên sóng Đài Tiếng nói Việt Nam.
Qua tiếng hát Thanh Huyền vút cao, lan tỏa, niềm khát vọng cháy bỏng- Thống nhất non sông cho thỏa tấm lòng Bác mong càng trở nên lắng sâu, da diết: "Ai yêu miền Nam như tấm lòng miền Bắc/ Có mối tình nào thủy chung, son sắt/ Như tấm lòng miền Bắc hướng về miền Nam/ Bao núi bao sông bấy nghĩa bấy tình/ Bao núi bao sông bấy nghĩa bấy tình". Và tình cảm thiêng liêng ấy đã biến thành ý chí sắt đá, thủy chung sau trước vẹn toàn của mỗi người dân Nam Bắc: "Vang lên từ miền Nam, vang lên từ miền Bắc/ Tiền tuyến thành đồng, hậu phương lũy thép/ Nghe tiếng Người giục bước tới thắng lợi vẻ vang/ Thống nhất non sông mới thỏa tấm lòng/ Thống nhất non sông mới thỏa tấm lòng". Khát vọng ấy đã tiếp thêm sức mạnh cho những đoàn quân trùng trùng ra trận: "Vùng lên nhân dân miền Nam anh hùng/ Vùng lên xông pha vượt qua bão bùng/ Thề cứu lấy nước nhà/ Thề hy sinh đến cùng/ Cầm gươm ôm súng xông tới/ Vận nước đã đến rồi/ Bình minh chiếu khắp nơi/ Nguyện xây non nước sáng tươi muôn đời" ("Vùng lên nhân dân miền Nam anh hùng", Huỳnh Minh Siêng).

Mang niềm khát vọng chính nghĩa- thống nhất non sông, xây dựng cuộc sống độc lập, tự do, hòa bình, tiến bộ, hơn hai mươi năm kháng chiến chống Mỹ cả dân tộc đã dồn sức cho trận quyết chiến chiến lược cuối cùng Mùa xuân 1975. Để rồi khát vọng thống nhất cháy bỏng, lòng yêu chuộng hòa bình tha thiết ấy như cùng một dịp vỡ òa trong niềm vui đại thắng, trong náo nức của khúc hoan ca "Mùa xuân trên thành phố Hồ Chí Minh" (Xuân Hồng). Qua nét nhạc tươi vui, trải rộng phóng khoáng cùng tiết tấu dồn nhịp, tiếp nối liên tục, thành phố mang tên Bác trong khung cảnh khoáng đạt của dải đất miền Nam thành đồng Tổ quốc cũng như giang sơn gấm vóc Việt Nam trong ngày chung khúc khải hoàn sum họp bỗng đột ngột hiện lên như một bức tranh toàn cảnh thật rộn ràng, tươi sáng: "Sài Gòn ơi cả nước vẫy chào/ Cờ sao đang tung bay cao/ Qua hết rồi những năm đau thương/ Xa ba mươi năm nay mới gặp nhau/ Vui sao nước mắt lại trào".

Hòa chung khúc khải hoàn mừng non sông đất nước thu về một mối, nhạc sĩ Võ Văn Di trong "Bài ca thống nhất" lại chọn cách thể hiện bằng những nốt nhạc tài hoa mang đậm nhịp điệu hò khoan vùng biển miền Trung ngân vút lên giữa một không gian thoáng rộng, thanh bình: "Biển trời bao la/ Đẹp như gấm hoa/ Nước mây muôn mầu, những con tàu ra Bắc vào Nam/ Biển trời quê ta/ Rộn vang tiếng ca/ Bắc Nam một nhà, vui một nhà vang tiếng hò khoan…". Khát vọng thống nhất thiêng liêng, sâu thẳm sau bao năm kìm nén trong hy vọng chờ đợi, trong những nỗ lực phi thường và những hy sinh, mất mát vô bờ bến để đến hôm nay, niềm vui, niềm hạnh phúc Bắc Nam sum họp quá cao rộng, thiêng liêng như cùng lúc vỡ òa, lan tỏa đến mọi nhà, mọi người, mọi miền quê đất nước: "Biển trời xuân sang/ Bắc Nam sum họp một nhà đông vui tưng bừng/ Khải hoàn ta ca, ta gạt mái chèo/ Tự do ra khơi, tự do vô lộng/ Đời tự do, gió xuân về…".

Thời điểm lịch sử tháng Tư 1975 có hàng trăm ca khúc hay hòa nhịp cùng "Bản hòa tấu lớn" mừng non sông thống nhất mà mỗi ca khúc đều mang một dáng vẻ, sắc diện, cung bậc khác nhau. Đồng điệu cùng "Bản hòa tấu lớn" thiêng liêng ấy, khúc khải hoàn ca mừng non sông thống nhất "Như có Bác trong ngày vui đại thắng" (Phạm Tuyên) dường như được nhiều người biết đến hơn cả bởi dung lượng, khúc thức giản đơn, ngắn gọn, ca từ gần gũi, mộc mạc, giàu tính thời sự, như lời truyền tin, như tiếng reo vui đầy ngẫu hứng: "Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng/ Lời Bác nay đã thành chiến thắng huy hoàng/ Ba mươi năm đấu tranh giành trọn vẹn non sông/ Ba mươi năm dân chủ cộng hòa kháng chiến đã thành công".

Đã hơn bốn chục mùa xuân qua đi kể từ đất nước non sông thu về một mối nhưng âm hưởng của những ca khúc thể hiện khát vọng thống nhất vẫn vang vọng vút cao trên khắp các sàn diễn trong Nam, ngoài Bắc, nhất là giữa những ngày mừng "Mùa xuân đại thắng" và sẽ vẫn mãi mãi vọng vang, lay động tâm thức của triệu triệu người dân Việt Nam yêu nước nhiều thế hệ.

Thế Vĩnh