Nỗ lực chuyển đổi số trong thực hiện chính sách an sinh xã hội

Thực hiện Đề án phát triển ứng dụng dữ liệu về dân cư, định danh và xác thực điện tử phục vụ chuyển đổi số quốc gia giai đoạn 2022-2025, tầm nhìn đến năm 2030 (gọi tắt là Đề án 06), thời gian qua, Sở Lao động – Thương binh và xã hội (LĐ-TB & XH) đã tích cực triển khai nhiều nhiệm vụ, giải pháp chuyển đổi số trong thực hiện chính sách an sinh xã hội (ASXH) như chi trả trợ cấp xã hội và chế độ chính sách cho đối tượng người có công qua tài khoản không dùng tiền mặt. Hoạt động này góp phần quan trọng vào công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực quản lý nhà nước, góp phần mang lại nhiều tiện ích cho người dân.

Coi trọng công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn

Có mặt tại xã Liêm Tiết (thành phố Phủ Lý), mặc dù người dân đến làm thủ tục khá đông đúc, song công tác hỗ trợ trường hợp thuộc diện hưởng chế độ ASXH mở tài khoản ngân hàng diễn ra khẩn trương, thuận lợi. Tổ công tác hỗ trợ của thành phố và xã tập trung hướng dẫn người dân ngồi chờ xếp hàng lần lượt vào thực hiện các thủ tục liên quan. Với những người cao tuổi, mắt kém, gặp khó khăn về chữ viết được hỗ trợ điền thông tin vào tờ khai bảo đảm nhanh chóng, không xảy ra sai sót. Những trường hợp có nguyện vọng ủy quyền cho con cháu, người giám hộ đứng tên tài khoản cũng được giải quyết nhanh, đúng trình tự thủ tục pháp luật.

Qua tìm hiểu được biết, để người dân hiểu rõ về việc chi trả chính sách ASXH không dùng tiền mặt, thời gian qua, cấp ủy, chính quyền, các tổ chức đoàn thể địa phương đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn qua hệ thống đài truyền thanh xã và qua các hội đoàn thể đến từng hộ dân. Nhờ đó, dù còn ít nhiều bỡ ngỡ song hầu hết người thuộc diện hưởng chính sách ASXH ở địa phương đều đồng tình ủng hộ chủ trương mới, nhiệt tình đến các điểm hỗ trợ để hoàn thành việc mở tài khoản sớm.

Là đối tượng thương binh được hưởng trợ cấp hằng tháng, ông Nguyễn Văn Câu (thôn Khê Lôi, xã Liêm Tiết, thành phố Phủ Lý) chia sẻ: Bình thường cứ trong khoảng thời gian từ 5-10 hằng tháng là tôi phải ra nhà văn hóa thôn lĩnh tiền trợ cấp. Mỗi lần như vậy phải gác lại công việc, có khi phải chờ đợi khá lâu mới lấy được tiền. Sau khi được cán bộ công an và cán bộ LĐ-TB và XH xã hỗ trợ, hướng dẫn mở tài khoản ngân hàng tôi rất phấn khởi. Tôi nghĩ việc chi trả qua tài khoản ngân hàng sẽ thuận lợi cho người dân. Chúng tôi không phải mất bất kỳ chi phí nào để duy trì tài khoản hay thực hiện giao dịch nên rất yên tâm. Cùng chung quan điểm, bà Nguyễn Thị Hồng (thôn Trại, xã Liêm Tiết) cho biết: Chi trả trợ cấp qua tài khoản ngân hàng khá thuận tiện vì hiện nay có nhiều loại chi phí hằng ngày thanh toán không dùng tiền mặt như tiền điện, tiền nước. Đi lĩnh tiền về chưa dùng tới, nếu để trong thẻ ATM cũng an tâm, không lo tới chuyện trông coi hay mất cắp.

Nhận thức rõ tầm quan trọng của chuyển đổi số trong lĩnh vực ASXH, căn cứ vào hướng dẫn của Bộ LĐ-TB và XH, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở LĐ-TB và XH kịp thời tổ chức triển khai Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả ASXH không dùng tiền mặt. Theo đó, Sở LĐ-TB và XH đã tham mưu với UBND tỉnh ban hành kế hoạch chỉ đạo các cấp, ngành, địa phương đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, hướng dẫn nhằm nâng cao nhận thức, làm chuyển biến ý thức và hành động của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân về vị trí, vai trò, mục đích, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc triển khai Đề án 06 đối với đời sống xã hội, góp phần phục vụ đắc lực cho việc phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Cùng với đó, thường xuyên đăng tải và cập nhật các kết quả, tin tức, hoạt động triển khai thực hiện các nhiệm vụ Đề án 06 trên Cổng thông tin điện tử của sở. Chủ động phối hợp với Công an tỉnh chỉ đạo công an các đơn vị, địa phương phối hợp với ngành liên quan trong việc làm sạch dữ liệu ASXH, với mục tiêu bảo đảm 100% người dân thuộc diện hưởng chính sách ASXH được cập nhập đầy đủ thông tin phục vụ mở tài khoản. Phối hợp với Ngân hàng Nhà nước tỉnh chỉ đạo các ngân hàng đóng trên địa bàn tỉnh phối hợp, hướng dẫn mở tài khoản ATM cho người dân. Đặc biệt, các đơn vị, địa phương đã thành lập các tổ công tác xuống tận các thôn, tổ dân phố để hỗ trợ người dân mở tài khoản chi trả ưu đãi ASXH, qua đó góp phần bảo đảm nhanh chóng, kịp thời, tránh tình trạng nhầm lẫn, sai sót.

Theo thống kê của Sở LĐ-TB và XH, tính đến hết tháng 1/2024, tổng số đối tượng hưởng chính sách xã hội thuộc ngành quản lý là 83.903 người (trong đó: đối tượng bảo trợ xã hội 45.707 người; đối tượng người có công 32.295 người; đối tượng khác 5.915 người); Tổng số đối tượng hưởng chính sách ASXH đã thực hiện rà soát: 82.289 người (trong đó: đối tượng bảo trợ xã hội: 44.290 người; đối tượng người có công: 32.098 người; đối tượng khác: 5.915 người). Kết quả đến nay, toàn tỉnh đã cấp được 47.115 tài khoản ASXH cho các đối tượng trên địa bàn (trong đó: đối tượng bảo trợ xã hội 19.898 người; đối tượng người có công 24.884 người; đối tượng khác 2.393 người). Tổ chức chi trả tài khoản cho 33.532 người hưởng chế độ người có công, chế độ trợ cấp, hộ nghèo với tổng số tiền trên 92 tỷ đồng. Cùng với đó, Sở LĐ-TB và XH đã và đang triển khai thực hiện có hiệu quả dịch vụ công liên thông đăng ký khai tử - xóa đăng ký thường trú – trợ cấp mai táng phí. Kết quả, đã tiếp nhận 2.803 hồ sơ, trong đó: số hồ sơ đã hoàn thành, trả kết quả cho công dân 1.319 hồ sơ; hồ sơ đang xử lý 400 hồ sơ; số hồ sơ chờ tiếp nhận 0 hồ sơ; hồ sơ từ chối xử lý 1.084 hồ sơ...

Cần thực hiện đồng bộ các giải pháp

Mặc dù đã đạt được kết quả tích cực, nhưng thực tế công tác chuyển đổi số trong thực hiện chính sách ASXH thời gian qua vẫn còn có những khó khăn cần tháo gỡ, nhất là về cơ sở vật chất hạ tầng kỹ thuật, đường truyền thiếu đồng bộ gây khó khăn trong việc đăng nhập, xử lý. Thiết bị máy tính ở các xã, phường, thị trấn được sử dụng tích hợp cùng lúc, nhiều phần mềm quản lý thông tin trong khi cấu hình công nghệ chưa bảo đảm yêu cầu dẫn đến bị chậm tiến độ cập nhật, chuẩn hóa dữ liệu. Kết quả thực hiện dịch vụ công giải quyết hưởng trợ cấp thất nghiệp trên Cổng dịch vụ công quốc gia, Cổng dịch vụ công của tỉnh còn thấp so với hồ sơ đề nghị trực tiếp.

Bên cạnh đó, các đối tượng hưởng chính sách hỗ trợ phần lớn là người cao tuổi, đối tượng yếu thế... gặp khó khăn trong việc trang bị, sử dụng điện thoại thông minh để làm công cụ giao dịch. Một số đối tượng như người cao tuổi, khuyết tật, tâm thần, trẻ em cần phải thực hiện thủ tục ủy quyền hoặc xác nhận hoàn cảnh để thân nhân (người trực tiếp nuôi dưỡng) có thể đứng ra nhận thay tiền trợ cấp qua tài khoản ủy quyền. Hệ thống ngân hàng thương mại tại các địa phương chưa phát triển đồng bộ, chủ yếu là tập trung tại trung tâm các huyện, thị xã, thành phố, khu công nghiệp dẫn tới việc di chuyển từ nơi cư trú của các đối tượng người có công, người hưởng chính sách ASXH đến địa điểm rút tiền tại các cây ATM của ngân hàng có khoảng cách khá xa.

Để người dân ngày càng được tiếp cận các dịch vụ xã hội một cách thuận lợi, hiệu quả nhất và thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực ASXH đạt hiệu quả cao, thời gian tới, Sở LĐ-TB và XH chủ động tham mưu UBND tỉnh chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, địa phương tăng cường hoạt động tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn nhằm nâng cao nhận thức, trách nhiệm về chuyển đổi số trong lĩnh vực ASXH và Đề án 06 tới cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân. Tuyên truyền, vận động các đối tượng hưởng trợ cấp ASXH mở tài khoản ASXH và sử dụng tài khoản để thanh toán chứ không dùng tiền mặt. Tiếp tục triển khai sử dụng có hiệu quả các nền tảng, công nghệ số, số hóa, đặc biệt các hệ thống phần mềm quản lý đối tượng thuộc lĩnh vực lao động, người có công và xã hội. Tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 21/CT-TTg ngày 25/11/2022 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả ASXH không dùng tiền mặt như tiếp tục rà soát, đối chiếu thông tin và cấp tài khoản cho các đối tượng người có công, bảo trợ xã hội, hộ nghèo.

Phối hợp với UBND các huyện, thị xã, thành phố, chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ cấp tài khoản, thực hiện chi trả trợ cấp qua tài khoản cho 100% đối tượng người có công, bảo trợ xã hội (đã đăng ký tài khoản ngân hàng, tài khoản Mobile Money) từ ngân sách nhà nước. Thực hiện chi trả bằng tiền mặt cho các đối tượng chính sách ASXH đối với các đối tượng đặc biệt (ốm đau bệnh nặng, không thể đi lại được và không có người thân thay hoặc trường hợp đặc biệt khác). Chủ động phối hợp với Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước Hà Nam chỉ đạo các ngân hàng thương mại đứng chân trên địa bàn tỉnh tiếp tục khuyến khích người hưởng chính sách ASXH khi mở thẻ ATM, như miễn giảm các loại phí liên quan đến mở, rút và duy trì tài khoản; đầu tư phát triển hạ tầng, lắp đặt thêm các cây ATM tại các địa phương nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho đối tượng đến rút tiền.

Mặt khác, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân về thanh toán không dùng tiền mặt; phối hợp lực lượng công an tăng cường công tác bảo đảm an ninh, an toàn hoạt động thanh toán; tăng cường cơ chế hợp tác, phối hợp, trao đổi thông tin giữa Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước Hà Nam với Công an tỉnh và cơ quan liên quan, áp dụng các biện pháp phòng ngừa rủi ro, bảo vệ quyền lợi của khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán; đấu tranh, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về thanh toán điện tử, thanh toán không dùng tiền mặt và phòng chống có hiệu quả tội phạm trên không gian mạng. Tiếp tục nâng cấp hoàn thiện cơ sở dữ liệu về ASXH, số hóa dữ liệu người có công, đối tượng chính sách, xã hội.

Trần Ích