Xóm 2 là một xóm nhỏ thuộc thôn Cao Đường, xã Chân Lý, huyện Lý Nhân. Trong xây dựng đời sống văn hóa, xóm 2 vẫn còn hủ tục lạc hậu, nhất là việc tổ chức ăn cỗ linh đình trong việc tang. Đây là một tập tục đã có từ lâu đời ở Cao Đường.
Xóm nằm ven sông Hồng, có 246 hộ với 854 nhân khẩu. Bí thư Chi bộ, Trưởng ban công tác mặt trận xóm 2 Đặng Công Trụ cho biết: Ở xóm chúng tôi vẫn còn quá nặng nề với phong tục tập quán này. Xã hội phát triển thì các mối quan hệ gia đình và xã hội càng đông, nhiều đám tang ở xóm tôi tổ chức cỗ bàn cho người đến viếng kéo dài tới 2 ngày, khách ăn cỗ có thể tới cả trăm mâm.
Ngoài ra còn tổ chức cúng lễ 3 ngày, tuần 49, tuần 100 và giỗ đầu cũng phải tổ chức tới vài ba chục mâm cỗ rất tốn kém, lãng phí và gây khó khăn cho gia đình, phiền toái trong cộng đồng.
Ông Đặng Công Trụ, Bí thư Chi bộ, Trưởng ban công tác mặt trận xóm 2 (người thứ 4 từ trái qua) nhận Bằng khen của Ủy ban MTTQ tỉnh dành cho tập thể có thành tích xuất sắc trong thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.
Trước thực trạng đó, căn cứ vào các đề án, thông tri, kế hoạch và nhất là cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh" của Ủy ban MTTQ tỉnh; Quyết định số 03/2018/QĐ-UBND của UBND tỉnh Hà Nam về việc ban hành "Quy định về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh Hà Nam" và Nghị quyết số 04-NQ/ĐU của Đảng ủy xã Chân Lý về tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy đảng đối với việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ xã Chân Lý đã chọn mô hình "Không ăn cỗ, không tổ chức ăn cỗ đối với người đến viếng đám tang" và thống nhất chọn Ban công tác mặt trận xóm 2 thôn Cao Đường để triển khai mô hình điểm.
Được Ban Thường trực Ủy ban MTTQ xã hướng dẫn, Ban công tác mặt trận xóm 2 thôn Cao Đường tham mưu với Chi ủy Chi bộ có nghị quyết lãnh đạo, xây dựng kế hoạch thực hiện mô hình điểm về "Không ăn cỗ, không tổ chức ăn cỗ đối với người đến viếng đám tang". Sau đó, tổ chức hội nghị triển khai lồng ghép với kế hoạch thực hiện cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh" tới toàn thể đảng viên trong chi bộ, cán bộ xóm, ban chấp hành các tổ chức đoàn thể và nhân dân xóm 2.
Do có sự chuẩn bị kỹ lưỡng, xác định rõ về nội dung và đối tượng tuyên truyền đã tạo được sự đồng thuận cao của các đại biểu về dự hội nghị. Hội nghị cũng đi đến thống nhất đẩy mạnh công tác tuyên truyền tới cán bộ, đảng viên, hội viên, đoàn viên và nhân dân: Khi có đám tang, người dân đến viếng "không ăn cỗ" nếu không phải là anh em, con cháu ruột thịt, những người có trách nhiệm phục vụ lễ tang.
Vì vậy, mỗi khi gia đình nào có người thân qua đời, Ban công tác mặt trận xóm và Ban tổ chức tang lễ sẽ chủ động đến với gia đình tang chủ để giúp đỡ gia đình tổ chức lễ tang thật chu đáo, bảo đảm tính trang nghiêm; đồng thời, tuyên truyền, vận động gia đình thực hiện "không làm cỗ" mời người đến viếng. Khi tổ chức lễ 3 ngày, tuần 49, 100 ngày và giỗ đầu cũng chỉ tổ chức gọn nhẹ trong phạm vi anh em, con cháu ruột thịt trong gia đình.
Do là một tập tục lâu đời, người dân quen nếp nên mới đầu nhiều gia đình khi có người thân qua đời còn nghi ngại vì chưa có tiền lệ, sợ điều tiếng, áp lực từ họ hàng, người thân và một số người dân nên chần chừ không dám thực hiện. Nhưng nhờ có sự sâu sát, tích cực tuyên truyền và nhất là "đứng mũi chịu sào" của Ban công tác mặt trận, cấp ủy, ban lãnh đạo xóm 2, người dân đã mạnh dạn thay đổi.
Kết quả, từ khi triển khai thực hiện mô hình điểm từ tháng 5/2017 đến tháng 9/2017 - thời điểm Ban Thường trực Ủy ban MTTQ xã phối hợp với Ban công tác mặt trận xóm 2 thôn Cao Đường tổ chức hội nghị sơ kết mô hình điểm trong xóm, có 4 công dân qua đời đều được Ban công tác mặt trận, Ban tổ chức tang lễ của xóm cùng gia đình tang chủ tổ chức tang lễ theo nếp sống văn hóa mới "Không ăn cỗ, không tổ chức ăn cỗ đối với người đến phúng viếng đám tang".
Việc làm này đã tạo được sự đồng thuận cao trong cán bộ, đảng viên và nhân dân nhờ đó hủ tục làm cỗ, ăn cỗ linh đình trong đám tang đã được xóa bỏ. Nếu như trước đây khi gia đình có người thân qua đời phải chuẩn bị từ 50 đến 70 mâm cỗ, có gia đình do có mối quan hệ rộng lên tới cả trăm mâm thì đến nay gia đình chỉ chuẩn bị lo bữa ăn cho người thân, con cháu trong gia đình từ 5 đến 10 mâm.
Ông Đặng Công Trụ khẳng định: Đến nay, mô hình điểm "Không ăn cỗ, không tổ chức ăn cỗ đối với người đến phúng viếng đám tang" tại xóm 2 thôn Cao Đường đã được duy trì thực hiện tốt và được cán bộ, đảng viên, hội viên, đoàn viên và nhân dân trong xóm tích cực hưởng ứng. Từ sự thành công của mô hình xóm 2, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ xã đã lấy đây làm cơ sở tổng kết mô hình, xây dựng kế hoạch triển khai, nhân rộng mô hình điểm về "Không ăn cỗ, không tổ chức ăn cỗ trong đám tang" trong phạm vi toàn xã.
Ông Đặng Công Trụ cho biết thêm: Hiện nay, ở xóm 2 Cao Đường trong đám tang vẫn còn tình trạng thổi kèn đám ma liên tục từ lúc người chết nằm xuống cho đến khi đưa đi an táng. Nhiều gia đình còn cho phát qua tăng âm gây ồn ào, bức xúc trong cộng đồng.
Để tạo sự thống nhất chung, khắc phục những mặt còn hạn chế trong việc xây dựng và thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang ở thôn xóm, trong thời gian tới, Ban công tác mặt trận tiếp tục đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, quán triệt sâu sắc trong đoàn viên, hội viên và nhân dân về những nội dung trong Quyết định "Quy định về việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội trên địa bàn tỉnh Hà Nam", coi vận động thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của thôn xóm.
Chu Bình
Chu Bình