Hiện nay, các địa phương trong tỉnh đã quy hoạch 12 khu chăn nuôi bò sữa (CNBS) tập trung, với tổng diện tích 281,8 ha. Hạ tầng các khu CNBS tập trung đang dần được hoàn thiện, nhưng vẫn thiếu đồng bộ. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến khó thu hút các hộ vào CNBS trong khu quy hoạch.
Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y (Sở NN&PTNT), đến ngày 12/7/2018, toàn tỉnh có 193 hộ chăn nuôi 2.902 con bò sữa, bê và 214 con bò sữa của 2 doanh nghiệp (Công ty cổ phần phát triển bò sữa Hà Nam và Công ty FrieslandCampina).
Theo quy hoạch, 12 khu CNBS tập trung đủ diện tích xây dựng 335 trại bò, quy mô 5.830 con. Trong đó, diện tích quy hoạch cho các hộ chăn nuôi 215,4 ha, với 327 trại nuôi 5.030 con; diện tích quy hoạch của dự án FrieslandCampina tại xã Mộc Bắc (Duy Tiên) có 66,4ha, quy mô 8 trại bò, nuôi 800 con.
Đến nay, có 9 khu quy hoạch đang xây dựng cơ sở hạ tầng, trong số này, 4 khu hoàn thiện 100% cơ sở hạ tầng, 5 khu hoàn thiện một phần, các khu còn lại chưa thực hiện xây dựng. Tổng diện tích đất đã giao cho các hộ sử dụng là 115,8 ha, có 104 trại bò, với tổng đàn 2.350 con đang được chăn nuôi trong các khu quy hoạch, đạt tỷ lệ 31% kế hoạch về trại bò và 40,3% về quy mô tổng đàn.
Ông Trần Văn Nam, thôn Dĩ Phố, xã Mộc Bắc (Duy Tiên) thái cỏ cho đàn bò sữa. Ảnh: Yến Nhi
Ngoài quy hoạch các khu CNBS tập trung, một số xã như: Mộc Bắc (Duy Tiên), Liêm Túc (Thanh Liêm) và Khả Phong (Kim Bảng) còn quy hoạch được 96,7 ha đất trồng cây thức ăn cho bò.
Ông Đinh Huy Bách, Chi cục phó Chi cục Chăn nuôi và Thú y khẳng định: Hiện nay, số trang trại cũng như tổng đàn bò sữa chưa đạt theo quy hoạch. Nhưng về lâu dài, diện tích quy hoạch chưa đủ để phát triển tổng đàn theo tầm nhìn đến năm 2025. Nguyên nhân là do thiếu diện tích đất để quy hoạch thêm.
Nghịch lý ở chỗ, có những khu quy hoạch cơ sở hạ tầng đầy đủ lại không khai thác hiệu quả. Trong khi, một số khu CNBS tập trung khác hạ tầng về giao thông, xử lý chất thải chăn nuôi lại chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển chăn nuôi.
Khu CNBS tập trung tại xã Liêm Túc được xây dựng hạ tầng khang trang, nhưng đến nay mới có 1 hộ dân đang đầu tư chăn nuôi 7 con bò sữa tại đây. Trong khi Khu CNBS tập trung ở xã Trác Văn (Duy Tiên) được xây dựng từ lâu, hạ tầng chưa hoàn thiện, nhưng lại là nơi tập trung phần lớn các hộ chăn nuôi bò sữa của xã. Khu CNBS này không có hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi tập trung. Nước thải chăn nuôi được thải trực tiếp qua kênh nhỏ bao quanh khu vực, ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp của các hộ dân quanh vùng. Các hộ dân sống quanh khu vực nhiều lần kiến nghị với chính quyền xã về tình trạng ô nhiễm môi trường do khu CNBS tập trung gây ra, song tình trạng này vẫn chưa có phương án xử lý khiến cho các hộ CNBS trong khu chưa mạnh dạn đầu tư mở rộng tổng đàn.
Không chỉ có Khu CNBS tập trung xã Trác Văn, mà nhiều khu CNBS tập trung khác trong tỉnh chưa được đầu tư xử lý chất thải chăn nuôi. Xử lý ô nhiễm môi trường trong các khu CNBS tập trung là vấn đề phức tạp nhất hiện nay.
Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y, do công suất xử lý chất thải của các hộ chăn nuôi bò sữa chưa phù hợp với việc phát triển quy mô đàn hiện tại. Công tác bảo dưỡng định kỳ không thường xuyên, dẫn đến một số khu chăn nuôi đang gây ô nhiễm môi trường xung quanh, làm ảnh hưởng đến cây trồng và khu dân cư, như khu chăn nuôi xã Trác Văn, Chuyên Ngoại (Duy Tiên), khu chăn nuôi xã Nhân Bình (Lý Nhân).
Gia đình anh Dương Xuân Cường chăn nuôi bò sữa trong vùng quy hoạch tại xã Chuyên Ngoại (Duy Tiên). Ảnh: Mộc Nam
Để đáp ứng yêu cầu CNBS trong thời gian tới, theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y, các địa phương cần quy hoạch đủ diện tích đất trồng cỏ cần thiết, phù hợp với tiến độ phát triển đàn bò; chọn lọc một số giống cỏ hiện có, trồng một số giống cỏ mới có năng suất chất lượng cao, thuận lợi cho cơ giới hóa.
Đồng thời, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp chế biến đầu tư xây dựng thêm các điểm thu mua sữa tại các khu quy hoạch CNBS; đa dạng hóa các hình thức chế biến, tiêu thụ sữa phục vụ cho du lịch và đời sống; hỗ trợ các tổ chức, cá nhân xây dựng mô hình chế biến sữa quy mô vừa và nhỏ; tăng cường đôn đốc, kiểm tra, hướng dẫn các hộ chăn nuôi thực hiện nghiêm túc việc xây dựng hệ thống xử lý chất thải có bể lắng bảo đảm tối thiểu 1m3/con bò; áp dụng các biện pháp xử lý bằng vi sinh vật; nuôi giun quế...
Bích Huệ
Bích Huệ, Khương Doanh