Nhiệm kỳ 2016 - 2021 là nhiệm kỳ đầu tiên Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp thực hiện Luật Tổ chức Chính quyền địa phương, Luật Hoạt động Giám sát của Quốc hội và HĐND với những quy định rõ hơn về cơ cấu tổ chức, hoạt động của HĐND.
Đây chính là điều kiện thuận lợi, cơ sở pháp lý để củng cố, hoàn thiện tổ chức cũng như phát huy vai trò giám sát của HĐND các cấp, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước ở địa phương.
Một phiên họp giao ban giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thành phố.
Cải tiến trong tổ chức kỳ họp
Có thể thấy, bước chuyển quan trọng trong hoạt động của HĐND tỉnh và HĐND các huyện, thành phố từ đầu nhiệm kỳ đến nay đó là những đổi mới và cải tiến trong tổ chức kỳ họp. Công tác chuẩn bị cho mỗi kỳ họp được triển khai sớm và có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan liên quan. Đặc biệt, trong chuẩn bị về nội dung, chất lượng văn bản trình tại kỳ họp đã được chú trọng, được thẩm tra kỹ lưỡng, bảo đảm tính khoa học, chính xác cũng như tính sát thực. Việc tổ chức kỳ họp của HĐND tỉnh và HĐND các huyện, thành phố tiếp tục được đổi mới, cải tiến theo hướng dân chủ, thiết thực, hiệu quả. Trong các kỳ họp của HĐND tỉnh cũng như các kỳ họp của HĐND các huyện, thành phố, thời gian dành cho việc chất vấn, trả lời chất vấn, trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri (riêng đối với kỳ họp của HĐND tỉnh duy trì đường dây nóng để tiếp nhận ý kiến, kiến nghị của cử tri) đã được điều chỉnh "tăng", đồng thời giảm tối đa thời gian trình bày báo cáo tại hội trường.
Qua 3 kỳ họp từ đầu nhiệm kỳ đến nay có thể thấy rõ quyết tâm đổi mới, cải tiến để nâng cao chất lượng kỳ họp của HĐND tỉnh và HĐND các huyện, thành phố. Các văn bản trình bày tại kỳ họp là văn bản quan trọng nhất và đều là những văn bản tóm tắt, đã được rút gọn. Riêng đối với HĐND tỉnh, trong kỳ họp thứ 3 gần đây đã có sự cải tiến được đánh giá là khá hợp lý, đó là việc bỏ bớt "công đoạn" đọc lại toàn văn các nghị quyết đã được kỳ họp thông qua, mà chỉ đọc một lần để các đại biểu thảo luận, cho ý kiến, vừa rút ngắn thời gian trình bày văn bản nhưng vẫn bảo đảm chương trình kỳ họp, tránh sự rườm rà, hình thức, góp phần đáng kể vào thành công cũng như nâng cao chất lượng của kỳ họp.
Việc đổi mới trong điều hành của chủ tọa theo hướng khoa học, linh hoạt đã phát huy dân chủ và sự tham gia đóng góp ý kiến nhiều hơn của đại biểu, nhất là trong điều hành phiên chất vấn, trả lời chất vấn, trả lời ý kiến, kiến nghị của cử tri, đem lại bầu không khí dân chủ, sôi nổi trên nghị trường, hướng việc chất vấn, trả lời chất vấn vào trọng tâm, trọng điểm, đi thẳng vào vấn đề. Thực tế cho thấy, số lượng chất vấn tại các kỳ họp đã nhiều hơn; nội dung chất vấn thiết thực, là những vấn đề bức xúc, được đông đảo cử tri quan tâm; người trả lời chất vấn đã xác định rõ trách nhiệm trước đại biểu, cử tri, trong đó, nhiều nội dung được thực hiện nghiêm túc, được cử tri và nhân dân đồng tình, đánh giá cao.
Tăng cường hoạt động giám sát
Thực hiện Luật Hoạt động Giám sát của Quốc hội và HĐND, trách nhiệm, quyền hạn của chủ thể giám sát, đối tượng chịu sự giám sát đã được quy định rõ hơn, vai trò giám sát của HĐND tỉnh, HĐND các huyện, thành phố được phát huy thực sự, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước ở địa phương. Thực tế, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, hoạt động giám sát của HĐND tỉnh, HĐND các huyện, thành phố đã được chú trọng, tăng cường, từng bước đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng các cuộc giám sát. Trong đó, tập trung giám sát việc thực hiện các nghị quyết, giám sát, thẩm tra các báo cáo trình tại kỳ họp. Thường trực HĐND tỉnh đã chỉ đạo các Ban của HĐND tỉnh tổ chức 5 cuộc giám sát chuyên đề; HĐND, Thường trực HĐND, các Ban của HĐND, các huyện, thành phố đã tổ chức 45 cuộc giám sát chuyên đề tập trung vào các lĩnh vực nhiều đại biểu HĐND các cấp và cử tri quan tâm như: việc giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân; việc áp dụng các biện pháp xử lý hành chính; tình hình thực hiện một số nghị quyết của HĐND tỉnh… Các cuộc giám sát được thực hiện theo đúng quy định của Luật Hoạt động Giám sát của Quốc hội và HĐND và quy định của Thường trực HĐND tỉnh. Kết quả giám sát đã nêu cụ thể những hạn chế và đề xuất, kiến nghị đối với chủ thể chịu sự giám sát để khắc phục, làm tốt hơn…
Cùng với những đổi mới tích cực trong tổ chức kỳ họp và hoạt động giám sát, hoạt động tiếp xúc cử tri, tiếp công dân cũng được đổi mới, thiết thực hiệu quả hơn. Công tác tiếp xúc cử tri theo hướng tổ chức nhiều điểm tiếp xúc, mở rộng đối tượng tiếp xúc theo địa bàn, tăng cường tiếp xúc với cử tri ở thôn, xóm, tổ phố. Thường trực HĐND tỉnh, các huyện, thành phố tham gia tiếp công dân định kỳ hằng tháng. Trong tiếp công dân đã tăng cường đối thoại, kiên trì giải thích chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước và các quy định của địa phương. Ngoài ra, hoạt động phối hợp với UBND tỉnh, Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh, huyện cũng được triển khai hiệu quả, chặt chẽ, tạo thuận lợi trong việc tổ chức thi hành nhiệm vụ của các cơ quan. Đặc biệt, việc duy trì tổ chức tốt các phiên họp hằng tháng của Thường trực HĐND tỉnh và Thường trực HĐND các huyện, thành phố; hội nghị giao ban giữa Thường trực HĐND tỉnh với Thường trực HĐND các huyện, thành phố - một trong những nét mới trong hoạt động của HĐND cấp tỉnh, huyện ở nhiệm kỳ này đã đem lại hiệu quả tích cực, kịp thời nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân và cử tri cũng như tình hình hoạt động, đánh giá những hạn chế trong hoạt động của HĐND cấp tỉnh, huyện để có những giải pháp khắc phục, bảo đảm hoạt động hiệu quả hơn.
Thực tế qua các phiên họp của Thường trực HĐND tỉnh, nhiều vấn đề trọng tâm, bức xúc trong quá trình thực hiện các nghị quyết của HĐND tỉnh, nhất là việc thực hiện nghị quyết về nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội năm 2017, cũng như việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri đã được quan tâm đánh giá, thảo luận và tập trung đôn đốc, giám sát để đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải quyết. Cùng đó, việc tổ chức thực hiện chất vấn và giải trình của đại biểu thuộc các tổ đại biểu HĐND tỉnh, lãnh đạo một số sở, ngành tại phiên họp tháng 4 mới đây của Thường trực HĐND tỉnh về việc chậm thực hiện "lời hứa" với cử tri tại kỳ họp thứ 3 đã đem lại hiệu quả tích cực, qua đó làm rõ nguyên nhân chậm, xác định rõ thời gian cũng như tìm ra giải pháp tiếp tục thực hiện…
Như vậy, cùng với những điều kiện thuận lợi khi thực hiện Luật Tổ chức Chính quyền địa phương và Luật Hoạt động Giám sát của Quốc hội và HĐND, sự nỗ lực, cố gắng trong thực hiện nhiệm vụ của Thường trực HĐND, lãnh đạo các Ban và các đại biểu HĐND đã đem lại bước chuyển thực sự cho hoạt động của HĐND tỉnh và HĐND các huyện, thành phố từ đầu nhiệm kỳ đến nay. Đây chính là cơ sở quan trọng để HĐND các cấp hoàn thành tốt chương trình hoạt động năm 2017 và những năm tiếp theo, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của bộ máy nhà nước ở địa phương, xứng đáng với niềm tin, sự mong đợi của cử tri và nhân dân trong tỉnh.
Thu Thảo