Thực hiện Đề án Dạy ngoại ngữ trong trường tiểu học được ngành GD&ĐT Hà Nam triển khai thực hiện từ năm học 2011-2012. Quá trình triển khai dạy ngoại ngữ trong các trường tiểu học từng bước đáp ứng yêu cầu đổi mới toàn diện cả về nội dung và phương pháp đã mang tới cho giáo viên và học sinh thêm nhiều cơ hội được dạy và học ngoại ngữ một cách thiết thực, hiệu quả hơn.
Những kết quả khả quan
Ngay từ năm học đầu tiên triển khai thực hiện dạy tiếng Anh cho học sinh tiểu học của tỉnh ta, với việc xây dựng các mô hình điểm đã nhận được sự đồng thuận từ nhiều phía, tạo cơ sở nhân rộng ở các trường có đủ điều kiện. Đến nay toàn tỉnh có 12 trường điển hình dạy học tiếng Anh có hiệu quả. Cùng với đó, 122/122 trường tiểu học trên địa bàn tỉnh thực hiện dạy tiếng Anh 4 tiết/tuần cho 100% học sinh lớp 3, 4, 5 và tổ chức dạy làm quen tiếng Anh cho học sinh lớp 1, 2 theo chương trình Phonics ở 116 trường với 1.073 lớp và 31.112 học sinh (đạt 98,3%). Các trường dạy tiếng Anh cho học sinh lớp 1, 2 đều bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất, giáo viên và trên tinh thần tự nguyện tham gia của cha mẹ học sinh và học sinh.
Một tiết học tiếng Anh ở Trường Tiểu học Thi Sơn (Kim Bảng).
Theo thống kê của Phòng Giáo dục Tiểu học (Sở Giáo dục và Đào tạo), tham gia triển khai thực hiện dạy ngoại ngữ cho học sinh tiểu học có 283 giáo viên tiếng Anh, đủ theo quy định của Chương trình thí điểm tiếng Anh cấp tiểu học. Về trình độ chuyên môn, có 5 giáo viên có trình độ thạc sĩ, 206 giáo viên có trình độ đại học và 72 giáo viên có trình độ cao đẳng. Về năng lực, có 48 giáo viên đạt năng lực bậc 5 (tương đương bằng C1) và 234 giáo viên có năng lực bậc 4 (tương đương bằng B2).
Trên thực tế, đa số giáo viên tiếng Anh của các trường tiểu học đều có trình độ, năng lực đáp ứng tương đối tốt yêu cầu dạy học nhưng vẫn còn một bộ phận giáo viên còn hạn chế về năng lực, trình độ. Vì vậy, bên cạnh việc bồi dưỡng nâng cao năng lực ngôn ngữ và phương pháp giảng dạy tiếng Anh tiểu học cho 283 giáo viên dạy tiếng Anh; tích cực tổ chức sinh hoạt chuyên môn cấp trường, cụm trường, huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo đã phối hợp tổ chức các lớp bồi dưỡng năng lực và nghiệp vụ sư phạm dạy ngoại ngữ cấp tiểu học cho các giáo viên còn hạn chế về trình độ, năng lực để bảo đảm đạt chuẩn theo quy định của Luật Giáo dục năm 2019.
Nhằm tạo thuận lợi trong việc triển khai dạy tiếng Anh cho học sinh, từ nhiều nguồn kinh phí, ngành giáo dục và các địa phương đã đầu tư xây dựng được 269 phòng học ngoại ngữ cho 100% trường tiểu học, một số trường có từ 2-3 phòng học ngoại ngữ. Các phòng học ngoại ngữ được trang bị tương đối đầy đủ các trang thiết bị, bộ đồ dùng chuyên dụng, trong đó có một số trường còn được trang bị phòng lab gồm: máy chiếu đa năng, máy tính nối mạng, bàn ghế học sinh, bàn ghế giáo viên, đài đĩa, sách tiếng Anh, băng đĩa, thẻ từ, bảng chữ…
Tại Trường Tiểu học Thi Sơn (Kim Bảng), đến năm học 2020-2021, ngoài việc được bổ sung đủ giáo viên tiếng Anh, đáp ứng tốt yêu cầu dạy ngoại ngữ cho học sinh tiểu học, nhà trường đã có được 3 phòng học ngoại ngữ với đầy đủ trang thiết bị. Cô giáo Phạm Thị Hoa Mai, Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Với sự đầu tư đồng bộ về cơ sở vật chất, trang thiết bị, học sinh các lớp 3, 4, 5 được học chương trình làm quen với tiếng Anh theo chuẩn quy định và nhà trường cũng thuận lợi hơn khi thực hiện dạy tiếng Anh Phonics cho học sinh lớp 1. Chất lượng dạy và học tiếng Anh của nhà trường nhiều năm qua có sự ổn định và thường xuyên đứng ở top các trường mạnh của huyện. Năm học 2019-2020, nhà trường có một học sinh đoạt giải Bạc cấp quốc gia trong cuộc thi giao lưu tiếng Anh trên mạng Internet…
Tăng cường đổi mới
Tại các trường tiểu học, mặc dù xác định trước được những khó khăn sẽ gặp phải, nhất là sự thay đổi về cách dạy, cách học ngoại ngữ theo lối truyền thống chủ yếu là về ngữ pháp, cấu trúc nay chuyển sang phải bảo đảm đủ 4 kỹ năng nghe, nói, đọc, viết nhưng với yêu cầu thực tế, hầu hết các nhà trường đã có những cách thức thực hiện khá bài bản, đúng định hướng. Các trường đang nỗ lực xây dựng môi trường thuận lợi hỗ trợ việc dạy và học ngoại ngữ, có nhiều giải pháp phù hợp nâng cao chất lượng dạy học, đa dạng hóa môi trường giao tiếp để nâng cao kỹ năng nghe nói; khuyến khích học sinh tham gia câu lạc bộ, sân chơi, giao lưu trên mạng; khuyến khích học sinh và giáo viên sử dụng tiếng Anh qua nhiều hình thức như: tổ chức các sân chơi, giao lưu tiếng Anh; tăng cường đọc sách, truyện tiếng Anh.
Cô giáo Phạm Thị Hà, giáo viên tiếng Anh, Trường Tiểu học Thi Sơn chia sẻ: Để từng bước thực hiện được yêu cầu đổi mới dạy học ngoại ngữ, mỗi giáo viên cần có sự đổi mới trong cách dạy của chính mình, sẽ phải khắc phục và bỏ dần việc giáo viên độc thoại, học sinh chép và học thuộc lòng các từ, mẫu câu, hạn chế khả năng tư duy, sáng tạo của học sinh. Vì vậy, theo tôi, bên cạnh việc nắm chắc chương trình, giáo viên còn phải thiết kế được các bài giảng theo hướng phù hợp với nhiều đối tượng học sinh để học sinh phát huy được năng lực học tập, có sự say mê, yêu thích môn học cũng như tạo không khí học tập hứng khởi cho cả thầy và trò…
Quá trình giảng dạy, nhiều giáo viên đã biết thực hiện vai trò của người tổ chức, dẫn dắt, cung cấp thông tin và luôn lấy học sinh làm trung tâm, khuyến khích học sinh làm việc nhóm, biết phát triển tâm lý lứa tuổi và ứng dụng, khai thác tốt công nghệ. Tất cả những điều đó giúp cho giáo viên tự đổi mới mình, có cơ hội mở rộng thông tin, tăng cường các kỹ năng trong từng đơn vị bài học. Việc dạy và học tiếng Anh trong các trường tiểu học vì thế đang từng bước chuyển phương pháp dạy và học thuần túy, lối mòn sang tăng cường khả năng nghe - nói, phát huy tính tích cực của học sinh.
Không những thế, nhiều trường tiểu học còn tổ chức có hiệu quả các tiết học tự chọn, các chương trình bổ trợ, thành lập CLB Em yêu tiếng Anh, tạo cơ hội giao lưu, học hỏi, trau dồi khả năng nghe, nói bằng tiếng Anh khi tham gia nhiều hoạt động hấp dẫn, phù hợp với lứa tuổi với các chủ đề mở. Thông qua các hoạt động này đã xóa dần khoảng cách giữa học sinh với giáo viên và giữa học sinh với nhau khi giao tiếp bằng ngôn ngữ tiếng Anh, sự nhút nhát và thiếu tự tin của học sinh cũng được khắc phục từng bước.
Cô giáo Trần Khánh Linh - Tổ trưởng Tổ Ngoại ngữ - Tin học, Chủ nhiệm CLB Em yêu tiếng Anh (Trường Tiểu học Minh Khai, thành phố Phủ Lý) cho biết: Môn tiếng Anh là một môn học đặc thù, cần thiết có những hoạt động giúp học sinh được giao tiếp, trò chuyện bằng ngôn ngữ tiếng Anh. Vì thế, khi xây dựng chương trình hoạt động cho CLB, chúng tôi tập trung tới các hoạt động theo chủ đề của từng tháng, xây dựng các đôi bạn và nhóm học tập, rèn luyện kỹ năng giao tiếp. Trong mỗi buổi sinh hoạt, các thành viên CLB sẽ được sinh hoạt văn nghệ bằng các bài hát tiếng Anh, tìm hiểu văn hóa các nước và các dân tộc có sử dụng tiếng Anh, tổ chức hội thi “Chúng em nói tiếng Anh”, tham gia các trò chơi trực tuyến tiếng Anh, thi tiếng Anh qua mạng… Ngoài những giờ học trên lớp, học sinh rất hào hứng với việc được tham gia sinh hoạt CLB. Thông qua đó, nhiều học sinh đã thể hiện tốt năng khiếu cá nhân, nhiều học sinh khác có sự tiến bộ nhanh về khả năng nghe, nói bằng tiếng Anh.
Đến nay, chất lượng dạy và học ngoại ngữ trong các trường tiểu học có nhiều chuyển biến tích cực. Với yêu cầu chú trọng thực hiện đánh giá thường xuyên; bài kiểm tra định kỳ đã đánh giá đủ cả 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết, tỉ lệ học sinh hoàn thành tốt môn học luôn đạt cao. Hằng năm, có hàng nghìn lượt học sinh tham gia các cuộc thi liên quan tới tiếng Anh trên mạng dành cho học sinh tiểu học. Mặc dù vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện dạy tiếng Anh cho học sinh tiểu học nhưng có thể thấy với sự nỗ lực từ nhiều phía, các mục tiêu đào tạo và nhu cầu học ngoại ngữ của học sinh tiểu học trên địa bàn tỉnh sẽ được đáp ứng từng bước về cả chất lượng và quy mô giảng dạy.
Thanh Hà