Đời người bắt đầu bằng tuổi trẻ, năm mới bắt đầu bằng mùa Xuân. Mùa Xuân giống như một bản tình ca tươi vui, ở đó có những sắc hồng của hoa đào, sắc trắng của hoa mai, sắc vàng của hoa cúc, sắc đỏ rực rỡ của những đóa thược dược nhung và có hương vị nồng ấm của tình yêu đôi lứa. Mùa Xuân cũng giống như thiếu nữ vừa qua độ trăng tròn, căng tràn sức sống. Có lẽ vì thế, trong mắt các thi nhân, mùa Xuân gợi nhiều cảm xúc thi ca nhất. Cũng nằm trong dòng chảy thơ ca ấy, các văn nghệ sỹ Hà Nam cũng có nhiều cảm tác về mùa Xuân. Mỗi người một vẻ, lúc thì hân hoan, rạo rực, lúc thì lắng đọng hoài niệm. Xuân trong thơ của các văn nghệ sỹ Hà Nam giản dị, mộc mạc như chính mảnh đất và con người Hà Nam vậy.
Sắc xuân trên cánh đồng. Ảnh: Minh Ngọc
Là một người sinh ra, lớn lên ở nông thôn, nằm lòng những câu hát đồng dao, những khúc hát ru ầu ơ của bà, của mẹ, có lẽ vì thế, thơ của nhà thơ Nguyễn Hải Chi, hội viên Bộ môn Thơ của Hội Văn học Nghệ thuật Hà Nam (VHNT) luôn đậm chất trữ tình sâu lắng. Lựa chọn lục bát làm phương thức biểu đạt, Nguyễn Hải Chi mang màu sắc dân gian vào trong thơ. Vì vậy, dù ở cung bậc cảm xúc nào, thơ của Nguyễn Hải Chi cũng dễ chạm đến khoảng lặng sâu thẳm trong lòng những người yêu thơ. Với một tâm hồn thi sĩ nên khi đứng trước khoảnh khắc giao mùa kỳ diệu, trước vẻ đẹp dịu dàng, quyến rũ của mùa Xuân, trái tim ông cũng rung lên. Mùa Xuân trong thơ Nguyễn Hải Chi dù không mang màu sắc lung linh, huyền ảo, không có những chồi non lộc biếc; không có muôn hoa đua sắc, không có những nụ cười e ấp xuân tình nhưng ta vẫn cảm nhận được hương vị của mùa Xuân, của tình yêu đôi lứa trong những đêm hội làng:
“Ba mươi chợ Tết hết phiên/ Bán mua cái rét tất niên rộn ràng/ Đêm nồng hương lửa hội làng/ Xúc xắc, xúc xẻ xếp hàng hát ca - (Hồn lửa)
Xuân trong thơ Nguyễn Hải Chi khi thì rộn ràng nồng ấm, khi thì ngậm ngùi, tiếc nuối: “Giá mà buộc được mùi hương/ Nỡ đâu tìm gió muôn phương thế này/ Nắng vàng vội tắt sau ngày/ Màu hoa rờ rõ trên tay nhạt rồi.../ Xuân thì ta chẳng có hơn/ Đất trời vĩnh cửu nguồn cơn trẻ già/ Cái thời say đắm vì hoa/ Cắn vào hương sắc hỏi ta mãi còn”- (Xuân)
Cũng yêu vẻ đẹp dung dị nhưng thơ của nhà thơ Phạm Lê, hội viên Hội VHNT tỉnh Hà Nam lại có một màu sắc rất riêng, rất khác. Thơ ông thấm đẫm hồn quê và dung dị đến lạ thường. Từ những bông xoan tím mỏng manh, những đọt mưa xuân lất phất hay tiếng mõ trâu lắc cắc... cũng đều gần gũi và đi vào lòng người đọc. Mùa Xuân trong thơ ông dù ở miền ngược hay miền xuôi cũng đều mê hoặc lòng người. Cái hay của thơ Phạm Lê là không kén chọn người đọc, người thị thành, kẻ chốn thôn quê đều thấy mình ở trong đó. Bởi, thơ ông gần gũi và chân tình quá đỗi. Ở đó là tình yêu đôi lứa, là nỗi lòng, là những khắc khoải nhớ thương, bịn rịn trong làn mưa xuân xứ Bắc.
“Những bông hoa sắc tím mưa đầm/ Năm cánh mỏng giữa trời thương quá/ Vẫn thoảng hương thơm như quen như lạ/ Phần của gió trời, phần của riêng anh... - (Hoa Xoan)
Mùa Xuân bước vào thi ca Việt Nam từ hàng ngàn năm nay, có lẽ mỗi nhà thơ đều tìm được cho mình một nỗi niềm khi chiêm ngưỡng nhan sắc của mùa Xuân. Và niềm tin vào sự sống bất tận của mùa Xuân bao giờ cũng trọn vẹn trong tâm tưởng con người. Đọc những thi phẩm của các văn nghệ sỹ Hà Nam như: Phạm Lê, Nguyễn Hải Chi, Hoàng Văn Việt, Đặng Văn Thanh hay Đoàn Thanh Trầm... ta thấy mùa Xuân hiện lên không chỉ có gió xuân, mưa xuân, sắc xuân mà còn có tình xuân. Bởi nói như nhà thơ Phạm Lê: Nếu tả cảnh xuân về mà không đề cập đến tình yêu là một sự thiếu sót trong thi ca và mùa Xuân vì thế sẽ mất đi nhiều ý nghĩa và thi vị... Chính vì vậy, nhiều nhà thơ đã bộc lộ tình yêu giữa mùa Xuân ấm áp qua những dòng thơ lãng mạn, chất chứa những hương tình: Nụ đào chưa kịp nở/ Mắt em đã xuân rồi/ Heo may lần theo bối rối/ Nắng cười thoa phấn làn môi - (Trước xuân của Đoàn Văn Thanh).
Mùa Xuân là mùa đẹp nhất trong năm, tuổi xuân cũng là tuổi đẹp nhất của đời người. Vì vậy, trước cảnh đẹp tuyệt vời của thiên nhiên, cỏ cây hoa lá xanh mướt, chim nên thơ hót líu lo, dáng thanh xuân của những cô gái đến tuổi dậy thì mơn mởn, căng tràn sức sống, đã làm cho trái tim bao nhà thơ xúc động để rồi viết nên hàng trăm câu thơ ca ngợi về mùa Xuân, hàng ngàn câu thơ thêu dệt nên tình xuân: “Cỏ xanh ngời trên lối xuân/ Tiếng chim chíu chít vít cong nhành/ Giọng cười ai đó sao quen quá/ Để mắt anh tìm một dáng thanh” - (Lạc giữa mùa Xuân - Đoàn Thanh Trầm).
Cuộc đời mỗi con người có thể được đón nhiều mùa Xuân, nhưng mùa Xuân đẹp nhất chính là mùa Xuân ở trong tâm hồn người. Khi có niềm tin và tình yêu thì cũng có nghĩa là mùa Xuân sẽ còn mãi mãi. Khép lại chủ đề mùa Xuân trong thơ, tôi chợt nhớ đến những câu thơ nổi tiếng của đại thi hào Nguyễn Du tả vẻ đẹp trong ngần, tinh khôi, đầy ắp sức sống của mùa Xuân: “Cỏ non xanh rợn chân trời/ Cành lê trắng điểm một vài bông hoa/ Thanh minh trong tiết tháng ba/ Lễ là tảo mộ hội là đạp thanh/ Gần xa nô nức yến anh/ Chị em sắm sửa bộ hành du xuân”.
Minh Thu
Minh Thu