Đại lễ Phật đản là lễ kỷ niệm ngày sinh của Đức Phật. Theo lịch sử Phật giáo, Đức Phật lúc nhỏ là Thái tử Tất Đạt Đa con vua nước Ca-tỳ-la vệ (một nước nhỏ trong đất Ấn Độ) được sinh ra tại vườn Lâm Tì Ni vào ngày trăng tròn tháng tư âm lịch.
Tắm tượng Phật - nghi lễ quan trọng trong Đại lễ Phật đản.
Trong quá trình phát triển, Phật giáo chia thành nhiều giáo phái, trong đó có hai phái tiểu thừa và đại thừa. Phái tiểu thừa theo lịch Ấn Độ cổ ngày trăng tròn tháng tư vừa là ngày sinh cũng là ngày Đức Phật thành đạo, đồng thời là ngày Đức Phật nhập Niết bàn nên đây được gọi là Đại lễ Tam hợp hay Đại lễ Vesak. Việt Nam theo Phật giáo phái đại thừa (ảnh hưởng từ Phật giáo Trung Hoa) chỉ lấy ngày rằm tháng tư âm lịch hằng năm là ngày tổ chức Đại lễ mừng Phật sinh mà thôi. Năm 1999, theo đề nghị của các quốc gia có Phật giáo, nhằm tôn vinh giá trị đạo đức, văn hóa, tư tưởng hòa bình, đoàn kết hữu nghị của Đức Phật, Đại hội đồng Liên Hợp quốc đã công nhận Đại lễ Vesak là một lễ hội văn hóa, tôn giáo quốc tế của Liên Hợp quốc. Thời gian tổ chức thường vào ngày trăng tròn đầu tiên tháng 5 dương lịch. Đại lễ được tổ chức tại trụ sở Liên Hợp quốc hoặc ở các nước có Phật giáo đăng cai.
Việt Nam đã hai lần đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc. Lần thứ nhất tại Trung tâm Hội nghị quốc gia Mỹ Đình, thủ đô Hà Nội năm 2008. Đại lễ có 74 quốc gia và vùng lãnh thổ tham dự, số lượng đại biểu quốc tế chính thức trên 850 vị và trên 10 ngàn tăng, ni, phật tử trong và ngoài nước tham gia. Lần thứ hai tổ chức tại chùa Bái Đính, tỉnh Ninh Bình năm 2014, có 95 quốc gia và vùng lãnh thổ tham dự, có trên 1.050 đại biểu quốc tế chính thức và trên 20 ngàn tăng, ni, phật tử trong và ngoài nước tham gia. Sau hai lần đăng cai và tổ chức thành công, Đại lễ đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng bạn bè thế giới về hình ảnh đất nước, con người, văn hóa và đời sống tôn giáo ở Việt Nam. Năm 2019, Việt Nam tiếp tục đăng cai tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc và địa điểm được chọn là Trung tâm Văn hóa Phật giáo Tam Chúc tại thị trấn Ba Sao, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Đại lễ diễn ra từ ngày 12 – 14/5/2019 với chủ đề: “Cách tiếp cận của Phật giáo về sự lãnh đạo toàn cầu và trách nhiệm cùng chia sẻ vì xã hội bền vững”. Theo đề án tổng thể Vesak Liên Hợp quốc 2019 và Hội thảo khoa học quốc tế tổ chức tại Hà Nam được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt ngày 8/4/2019, số lượng quốc gia, đại biểu tham gia gồm có: 105 quốc gia và vùng lãnh thổ; hơn 500 phái đoàn quốc tế và cá nhân; 1.500 đại biểu là Tăng vương, Tăng thống, chủ tịch và lãnh đạo các giáo hội, hệ phái Phật giáo, các giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu, nhân sĩ trí thức học giả Phật giáo; các nguyên thủ quốc gia, các đại sứ và các tổ chức quốc tế khoảng trên 60 vị và khoảng từ 1.500 – 2.000 tăng, ni, phật tử trong và ngoài nước tham gia.
Hiện tại, Giáo hội Phật giáo tỉnh đã và đang tổ chức triển khai các kế hoạch phục vụ Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc 2019 như tuyên truyền, phổ biến về ý nghĩa của Đại lễ Vesak, cử đoàn đại biểu tham dự Đại lễ, chủ trì diễu hành xe hoa rước Phật từ trung tâm thành phố Phủ Lý về chùa Tam Chúc. Chỉ đạo ban trị sự các huyện, thành phố tổ chức hội thảo, tọa đàm về ý nghĩa Vesak, khuyến khích các tăng, ni cùng Ban trị sự tỉnh đăng ký tham gia Hội chợ văn hóa, ẩm thực chay, triển lãm ảnh tại Đại lễ. Giáo hội cũng đã phân công nhiệm vụ vụ thể cho các thành viên ban trị sự và thành lập các tiểu ban hoằng pháp, nghi lễ, thông tin truyền thông, văn kiện, văn hóa, diễu hành xe hoa, an ninh, trang trí phù điêu, lễ tân giao tế … để giúp Giáo hội Phật giáo Việt Nam tổ chức Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc 2019 tại Hà Nam thành công tốt đẹp.
Tại Hà Nam, theo truyền thống Đại lễ Phật đản sẽ được tổ chức vào tháng tư âm lịch. Để không trùng với Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc, Đại lễ Phật đản Phật lịch 2563, dương lịch 2019 tại Hà Nam được tổ chức vào tối ngày 11/5 (tức ngày 7 tháng 4 năm Kỷ Hợi). Đại lễ Phật đản được tổ chức tại chùa Phú Viên, phường Lê Hồng Phong, thành phố Phủ Lý. Hoạt động nổi bật nhất trong lễ Phật đản là nghi lễ tắm Phật. Các tăng, ni, phật tử thực hiện nghi lễ với sự cầu mong thân thể và tâm hồn trong sạch khi được nước thơm trong lành gột rửa. Ngoài các nghi lễ dâng hương tưởng nhớ, tôn kính Đức Phật và lễ tắm Phật, Giáo hội Phật giáo tỉnh còn tổ chức xe hoa diễu hành trên các tuyến phố chính, các chùa làm lễ phóng sinh, thả hoa đăng trên sông, hồ và tổ chức văn nghệ hay thuyết giảng Phật pháp và tổ chức các hoạt động từ thiện.
Nằm trong chuỗi các hoạt động chào mừng Đại lễ Phật đản tỉnh Hà Nam và Đại lễ Vesak Liên Hợp quốc 2019, ngày 22/4 vừa qua, Thượng tọa Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Hà Nam đã đến thăm và trao 180 suất quà cho các thương, bệnh binh nặng tại Trung tâm Điều dưỡng thương binh Duy Tiên và Trung tâm Điều dưỡng thương binh Kim Bảng. Cũng trong ngày 22/4 Thượng tọa Thích Thanh Quyết đã trao kinh phí hỗ trợ xây 4 ngôi nhà “Đại đoàn kết”, mỗi ngôi nhà 50 triệu đồng cho các gia đình có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn tỉnh.
Chu Bình
Chu Bình