Nhờ tính tiện dụng, nước uống đóng chai đã trở thành mặt hàng phổ biến, thông dụng trong cuộc sống hằng ngày của người dân. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để quản lý chặt chẽ chất lượng mặt hằng này nhằm bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng.
Người tiêu dùng nên lựa chọn nước uống đóng chai bảo đảm an toàn vệ sinh để bảo vệ sức khỏe.
Khác với nước khoáng là nguồn nước tích tụ sâu trong lòng đất, lắng đọng cùng thời gian qua nhiều địa tầng và giàu khoáng chất thì nước tinh khiết có thể lấy từ bất cứ nguồn nào như nước giếng, nước máy, nước sông… và được xử lý thông qua công nghệ và các trang thiết bị.
Theo thống kê, trên địa bàn tỉnh hiện nay có 56 cơ sở sản xuất nước uống đóng chai chuyên cung cấp nước đóng trong các loại bình lớn 18,9 lít. Nhìn chung, các cơ sở đã đầu tư trang thiết bị, máy móc đáp ứng yêu cầu sản xuất. Tuy nhiên, phần lớn các cơ sở sản xuất có quy mô nhỏ, quy mô hộ gia đình nên điều kiện bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP) cũng chưa được quan tâm đúng mức.
Bên cạnh yếu tố nhanh, tiện thì giá rẻ cũng là yếu tố “được lòng” nhiều người tiêu dùng khi chỉ có 10 - 13 nghìn đồng, thậm chí 8 nghìn đồng/bình 18,9 lít. Thị trường tiêu thụ của các mặt hàng nước đóng chai trên địa bàn tỉnh chủ yếu hướng đến các đối tượng là công nhân lao động, học sinh, sinh viên, sử dụng ở cơ quan, những nơi đông người làm việc…
Hằng năm, Chi cục ATVSTP đã tổ chức các đợt kiểm tra chuyên đề, cũng như phối hợp cùng phòng y tế và trung tâm y tế các huyện, thành phố tiến hành kiểm tra theo kế hoạch đối với các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai trên địa bàn. Qua kiểm tra đã phát hiện, xử lý hành chính các cơ sở về một số vi phạm liên quan đến tem nhãn, thông tin ngày sản xuất, hạn sử dụng, chất lượng sản phẩm, thực hành của người trực tiếp sản xuất… Từ đầu năm 2019 đến nay, ngành chức năng đã tiến hành kiểm tra 30 cơ sở và lấy 31 mẫu nước để kiểm nghiệm. Kết quả, 74,1% các mẫu có chất lượng đạt theo quy định.
Các chỉ tiêu hóa lý cơ bản đạt, song vấn đề băn khoăn nhất trong quản lý việc sản xuất nước uống đóng chai chính là quy trình và kỹ năng thực hành của các cơ sở vẫn chủ yếu là thủ công. Như vậy, chỉ cần việc súc rửa bình hay thay nhãn bình đã qua sử dụng không bảo đảm vệ sinh, nước hoàn toàn có thể nhiễm vi khuẩn có hại. Trong đó, lo ngại nhất là nước bị nhiễm vi sinh mà điển hình mà vi khuẩn E.coli và trực khuẩn mủ xanh ẩn chứa nguy cơ gây tiêu chảy, ngộ độc cho người sử dụng.
Việc sản xuất nước uống đóng chai, đóng bình đã được quy định cụ thể tại Điều 13, Nghị định số 67/2016/NĐ-CP của Chính phủ về điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm thuộc lĩnh vực quản lý chuyên ngành của Bộ Y tế. Cụ thể như: Khu vực chiết rót sản phẩm phải kín, tách biệt với các khu vực khác và được trang bị hệ thống diệt khuẩn không khí; việc tiệt trùng, khử trùng sản phẩm, khử trùng bao bì bằng thiết bị chuyên dụng sử dụng công nghệ tạo tia cực tím, công nghệ khí ozone hoặc các công nghệ khác nhưng không làm ảnh hưởng đến chất lượng, an toàn sản phẩm; nguồn nước sử dụng trong sản xuất nước uống đóng chai phải bảo đảm phòng tránh bất kỳ sự ô nhiễm nào hoặc yếu tố ngoại lai ảnh hưởng đến chất lượng nước và phù hợp với quy định về chất lượng nước ăn uống… Quy định rõ ràng, song ý thức của người sản xuất lại là một câu chuyện khác.
Chi cục trưởng Chi cục ATVSTP tỉnh Nguyễn Thị Kim Dung cho biết: Để sản xuất nước uống đóng chai các cơ sở phải có đăng ký kinh doanh, sản phẩm được thử nghiệm, phải đạt 26 mẫu về lý hóa theo tiêu chuẩn kỹ thuật, được cấp giấy chứng nhận ATVSTP, đăng ký nhãn hiệu… Tuy nhiên, chính vì các cơ sở quy mô nhỏ nên các điều kiện về cơ sở vật chất bị hạn chế.
Một số cơ sở chưa có ý thức chấp hành pháp luật về ATTP. Do vậy, các cơ quan chức năng từ tỉnh đến cơ sở cần phối hợp chặt chẽ trong việc kiểm tra, nhất là phải nâng cao vai trò trách nhiệm của chính quyền cơ sở trong quản lý ATTP nước đóng chai, nắm rõ hoạt động của các cơ sở để phản ánh kịp thời với ngành chức năng về trường hợp cơ sở vi phạm các quy định về ATVSTP. Kết hợp thanh tra, kiểm tra với tuyên truyền, hướng dẫn người trực tiếp sản xuất về kỹ năng sản xuất thực hành vô khuẩn và tuân thủ các quy định của pháp luật về sản xuất nước uống đóng chai.
Các cơ sở sản xuất nước uống đóng chai phải tự kiểm tra và chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình khi lưu thông trên thị trường. Khuyến khích người dân giám sát các cơ sở, phản ánh kịp thời với cơ quan quản lý nếu phát hiện vi phạm về ATVSTP, trong đó có nước uống đóng chai để cơ quan chức năng tiến hành xác minh, kiểm tra, đánh giá và xử lý tùy theo mức độ vi phạm.
Ngoài trách nhiệm của ngành chức năng, Chi cục ATVSTP tỉnh khuyến cáo mỗi người hãy là người tiêu dùng thông thái trong việc lựa chọn sản phẩm nước uống tốt cho sức khỏe thông qua các điều kiện cơ bản về tên sản phẩm, cơ sở sản xuất, hạn sử dụng; tuyệt đối không uống nước không rõ nguồn gốc. Đồng thời, nên mua ở những kênh phân phối uy tín hay những cơ sở chấp hành đầy đủ các điều kiện sản xuất, kinh doanh thực phẩm.
Hoàng Hải
Hải Yến