Trong một thời gian dài, sau khi sử dụng thuốc phun phòng trừ sâu, bệnh cho lúa và cây trồng, nông dân thường có thói quen vứt bỏ bao đựng thuốc tại chỗ. Đây là việc làm gây nguy hại cho môi trường đồng ruộng và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của người dân. Do đó rất cần một biện pháp xử lý hiệu quả đối với loại rác thải độc hại này.
Hiện nay, tại xã Kim Bình (TP.Phủ Lý) tình trạng vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) vứt ra cánh đồng đã được hạn chế rất nhiều so với trước, do người dân có ý thức hơn trong việc thu gom và xử lý vỏ bao đựng thuốc BVTV sau khi sử dụng. Ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc HTXDVNN Kim Bình đánh giá: Chỉ cần mỗi người dân nhận biết và có ý thức hơn trong quá trình sản xuất, môi trường đồng ruộng sẽ được bảo vệ tốt hơn.
Bể thu gom vỏ bao thuốc BVTV ở xã Kim Bình (TP. Phủ Lý).
Từ năm 2016, HTX Kim Bình được tiếp nhận dự án thu gom và xử lý vỏ bao đựng thuốc BVTV do Chi cục Trồng trọt - BVTV (Sở NN & PTNT) triển khai. Thực hiện dự án, HTX được hỗ trợ xây dựng 1 bể đựng và xử lý vỏ bao thuốc BVTV; tập huấn và hướng dẫn người dân cách xử lý vỏ bao bì đựng thuốc.
Theo đó, khi sử dụng người dân tráng sạch thuốc trong bao đựng sau đó thu vỏ bao bỏ vào bể. Cách làm này giúp sử dụng triệt để lượng thuốc BVTV theo đúng liều lượng hướng dẫn (vì vỏ bao thường còn dính lại từ 5 - 7% thuốc sau khi dùng). Lượng vỏ bao sau khi được thu gom về bể đựng sẽ được xử lý bằng cách ngâm và rửa lại bằng nước vôi trong trước khi trở thành rác thông thường.
Theo ông Nguyễn Hải Nam, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt - BVTV, cách làm này đem lại hiệu quả cao, nếu thu gom và xử lý sẽ giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường đồng ruộng từ vỏ bao bì đựng thuốc BVTV.
Hiện nay, để tiếp tục triển khai việc thu gom và xử lý vỏ bao đựng thuốc BVTV, HTXDVNN Kim Bình đã đầu tư xây dựng thêm 5 bể đựng tại đầu các đường trục chính ra đồng.
Cũng như ở Kim Bình, nhiều xã khác trong tỉnh đang đầu tư xây dựng các bể rác trên đồng ruộng. Ngành chức năng cũng đang tích cực tổ chức tập huấn, hướng dẫn người dân biện pháp thu gom, xử lý vỏ thuốc BVTV.
Tại huyện Thanh Liêm trong chương trình xây dựng nông thôn mới, UBND huyện đã chỉ đạo các phòng chức năng hướng dẫn các xã đầu tư kinh phí xây các bể đựng vỏ bao thuốc BVTV ở mỗi cánh đồng. Huyện xác định đây là một trong những tiêu chuẩn để đánh giá hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới. Hiện huyện Thanh Liêm đã xây dựng được khoảng 200 bể rác đồng ruộng.
Bà Đỗ Thị Nga, Phó Trưởng phòng NN & PTNT huyện Thanh Liêm cho biết: Các xã, thị trấn, HTXDVNN trong huyện đang rất tích cực xây dựng bể rác đồng ruộng. Về phía các phòng chuyên môn hướng dẫn đầy đủ việc xây dựng, nơi đặt bể và biện pháp thu gom, kể cả xúc rửa vỏ bao trước khi bỏ vào thùng rác.
Theo Chi cục Trồng trọt - BVTV, mỗi năm người dân trong tỉnh sử dụng khoảng 150 tấn thuốc BVTV phòng trừ sâu, bệnh cho lúa, rau màu và cây ăn quả các loại. Với tỷ lệ chiếm khoảng 12 - 15%, ước vỏ thuốc BVTV khoảng 18 - 22,5 tấn. Sẽ rất độc hại đến môi trường nếu toàn bộ lượng vỏ bao này bị vứt bỏ ra môi trường đồng ruộng. Điều đáng lo ngại hơn là các bao bì này phần lớn không được xúc, tráng kỹ nên vẫn còn một lượng thuốc đáng kể dính trong vỏ bao, khi vứt ra môi trường sẽ thấm vào nguồn đất, nguồn nước và tích tụ qua hàng vụ, hàng năm sản xuất sẽ rất nguy hiểm.
Trước tình hình ô nhiễm môi trường đồng ruộng từ vỏ bao đựng thuốc BVTV, việc tăng cường thu gom và xử lý bao bì thuốc BVTV là rất cần thiết. Tuy nhiên, vấn đề chính hiện nay chính là khâu xử lý sau thu gom. Như với HTX Kim Bình tuy hiệu quả đã được chứng minh, nhưng nguồn kinh phí cho việc thuê người ngâm, xúc rửa lại vỏ bao đựng thuốc BVTV khá tốn kém do công lao động đặc thù rất cao.
Theo ông Tuấn, để xúc rửa nước vôi 3 lần đối với vỏ bao đựng thuốc BVTV được thu gom về rất lâu và phải trả công cao. Trong khi nguồn kinh phí của HTX hạn chế nên khó duy trì lâu dài.
Đây không chỉ là việc khó đối với Kim Bình mà đang là tình trạng chung của nhiều HTXDVNN trong toàn tỉnh khi xử lý vỏ thuốc BVTV. Do vậy, để xử lý được lượng lớn vỏ bao thuốc BVTV sau khi thu gom rất cần các ngành chức năng quan tâm, nghiên cứu tìm ra biện pháp phù hợp, vừa giúp xử lý triệt để ô nhiễm môi trường đồng ruộng, vừa giúp tránh hậu quả đáng tiếc trong quá trình xử lý vỏ thuốc BVTV. Có như vậy, việc tổ chức thu gom và xử lý vỏ bao đựng thuốc BVTV của các xã, HTX mới đạt hiệu quả cao, góp phần bảo vệ môi trường và sức khỏe của chính người sản xuất nông nghiệp.
Mạnh Hùng
Mạnh Hùng