Đất mua bán giấy viết tay có thể được cấp "sổ đỏ"

Ngày 3/3/2017, Nghị định 01/2017/NĐ-CP của Chính phủ chính thức có hiệu lực. Nghị định 01 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung nội dung của một số nghị định quy định chi tiết thi hành Luật Đất đai 2013 đã có những điểm mới rất đáng chú ý về hợp thức hóa đối với những trường hợp mua bán nhà, đất chỉ có giấy viết tay.

Đây là một trong những quy định mang tính chất "nới lỏng", gỡ vướng cho người dân trong việc giải quyết nguyện vọng được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ)- "sổ đỏ". Đồng thời, phù hợp với chương trình mục tiêu cải cách thủ tục hành chính (TTHC) quốc gia.

Điểm mới then chốt trong Nghị định 01 của Chính phủ là những quy định tháo gỡ cho các trường hợp mua bán nhà đất chỉ có giấy tờ viết tay trước đây được xem xét cấp "sổ đỏ". Cụ thể, người dân đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho từ ngày 1/1/2008 đến trước ngày 1/7/2014 (ngày Luật Đất đai 2013 có hiệu lực), có giấy tờ về quyền sử dụng đất thì được cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (giấy chủ quyền nhà, đất) lần đầu mà không phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất.
 Bên cạnh đó, người dân đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho từ trước ngày 1/1/2008, sử dụng đất do nhận thừa kế trước ngày 1/7/2014 (không có các giấy tờ về quyền sử dụng đất) cũng được cấp GCNQSDĐ, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất không bị buộc phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất. Các cơ quan tiếp nhận hồ sơ không được bắt buộc người nhận chuyển nhượng phải nộp các hợp đồng, văn bản chuyển quyền sử dụng đất theo quy định.
Hiểu một cách đơn giản, Nghị định 01 của Chính phủ quy định người dân đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho từ ngày 1/1/2008 đến trước ngày 1/7/2014, có giấy tờ về quyền sử dụng đất, được cấp "sổ đỏ" lần đầu mà không phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất. Tương tự, trường hợp người dân đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận tặng cho từ trước thời điểm 1/1/2008, sử dụng đất do nhận thừa kế trước ngày 1/7/2014 (không có các giấy tờ về quyền sử dụng đất) cũng được cấp "sổ đỏ" mà không bị buộc phải làm thủ tục chuyển quyền sử dụng đất.

Tuy nhiên, dù đã gỡ khó rất nhiều cho người dân trong việc cấp GCNQSDĐ, các quy định trong trường hợp này vẫn tồn tại một số khó khăn trong thực hiện. Trường hợp người đang sử dụng đất do nhận chuyển nhượng, nhận thừa kế, nhận tặng cho quyền sử dụng đất trước ngày 1/7/2014 mà bên nhận chuyển quyền sử dụng đất chỉ có giấy chứng nhận của bên chuyển quyền sử dụng đất hoặc hợp đồng, giấy tờ về chuyển quyền sử dụng đất theo quy định, người nhận phải nộp đơn đề nghị cấp GCNQSDĐ. Văn phòng đăng ký đất đai thông báo bằng văn bản cho bên chuyển quyền và niêm yết tại trụ sở UBND cấp xã nơi có đất, hoặc đăng tin trên phương tiện thông tin đại chúng của địa phương ba số liên tiếp về việc làm thủ tục cấp GCNQSDĐ cho người nhận chuyển quyền (thời hạn 30 ngày).
Thực tế có nhiều trường hợp người dân không có mặt tại địa phương có đất, hoặc thường xuyên thay đổi chỗ ở mà không đăng ký tạm trú, dẫn đến khó khăn trong việc xác định địa chỉ chuyển thông báo bằng văn bản. Sau thời hạn mà không có đơn đề nghị giải quyết tranh chấp thì Văn phòng đăng ký đất đai lập hồ sơ trình cơ quan có thẩm quyền quyết định hủy GCNQSDĐ đã cấp. Do vậy, để mọi TTHC liên quan đến cấp, đổi GCNQSDĐ được thực hiện bảo đảm chính xác, nhanh chóng, người dân cần chủ động, chấp hành nghiêm các quy định về đăng ký quyền sử dụng đất, đăng ký tạm trú…

Về việc triển khai thực hiện Nghị định 01 của Chính phủ tại tỉnh, ông Nguyễn Văn Thái, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý đất đai, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho biết: Sở TN&MT đang tham mưu, bổ sung đóng góp ý kiến vào dự thảo thông tư hướng dẫn thực hiện Nghị định 01 của Chính phủ của Bộ TN&MT. Bên cạnh đó, các huyện, thành phố cũng đang tích cực rà soát, xử lý (hoàn thành trước tháng 7/2017) về những tồn tại, vi phạm trong thực hiện Kế hoạch 566 (năm 2003) của UBND tỉnh (Kế hoạch tổ chức xử lý những trường hợp sử dụng đất chưa hợp pháp; hoàn thành công tác đo đạc, lập hồ sơ địa chính cấp GCNQSDĐ cho các chủ sử dụng đất trên địa bàn), trong đó có những trường hợp được điều chỉnh theo Nghị định 01 của Chính phủ.

Về thời hạn thực hiện thủ tục đăng ký, cấp GCNQSDĐ, Nghị định 01 của Chính phủ cũng có những thay đổi tích cực theo hướng rút ngắn thời gian thực hiện từ 1/3 đến 1/2 thời gian. Cụ thể: Thủ tục đăng ký, cấp GCNQSDĐ cho cá nhân và tổ chức tối đa là 15 ngày (quy định cũ là 30 ngày); đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền trên đất, xử lý hợp đồng thế chấp, góp vốn, kê biên bán đấu giá tài sản... không quá 10 ngày (quy định cũ không quá 15 ngày); cấp lại GCNQSDĐ bị mất không quá 10 ngày (quy định cũ không quá 30 ngày); thủ tục đăng ký biến động do đổi tên người sử dụng đất hoặc thay đổi về hình dạng, kích thước, diện tích, số hiệu, địa chỉ thửa đất hoặc thay đổi về nghĩa vụ tài chính… còn 10 ngày (quy định cũ là 15 ngày).

Về tình hình thực tế ở tỉnh ta, theo ông Lê Văn Ninh, Trưởng phòng Pháp chế, Sở TN&MT, thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020, UBND tỉnh đã chủ động trong việc chỉ đạo các cơ quan nhà nước thực hiện cải cách TTHC. Theo đó, Sở TN&MT đã thực hiện cắt giảm tới 50% thời gian giải quyết nhiều TTHC, cơ bản đáp ứng yêu cầu theo nội dung Nghị định 01 của Chính phủ. Thời gian tới, sở sẽ tiếp tục tập trung rà soát, thực hiện cắt giảm thời gian giải quyết TTHC phù hợp với quy định của pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong thực hiện các TTHC.

Thực tế hiện nay đang tồn tại thực trạng một bộ phận người dân xem nhẹ việc thực hiện các TTHC trong quá trình mua, bán, chuyển quyền sử dụng đất, dẫn đến nhiều vướng mắc trong cấp, đổi GCNQSDĐ. Nhiều trường hợp mua bán nhà đất trước đây chỉ có giấy tờ viết tay, một số trường hợp không thể tìm được người đã chuyển nhượng cho mình hoặc người chuyển nhượng cố ý gây khó dễ để làm các thủ tục chuyển nhượng. Và như vậy, việc ban hành Nghị định 01 của Chính phủ chính là giải pháp cần thiết trực tiếp gỡ vướng cho người dân trong trường hợp chỉ có giấy tờ mua bán viết tay vẫn có thể được cấp "sổ đỏ".

Nguyễn Khánh