Hệ thống thủy lợi Tắc Giang – Phủ Lý đóng vai trò quan trọng trong việc nhập nước triều từ sông Hồng, sông Đáy vào sông Châu, sông Duy Tiên. Từ đó, giúp tạo nguồn nước cho các trạm bơm trong vùng bơm tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp của các huyện Lý Nhân, Bình Lục, Thanh Liêm, thị xã Duy Tiên và TP Phủ Lý. Do vậy, trước khi vào vụ sản xuất, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) Hà Nam - đơn vị quản lý hệ thống luôn quan tâm đến công tác chuẩn bị các điều kiện bảo đảm toàn hệ thống hoạt động tốt.
Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Phủ Lý bảo đảm năng lực hoạt động phục vụ sản xuất. Ảnh: Thành Nam
Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Phủ Lý có nhiệm vụ nhập nước triều từ sông Đáy tạo nguồn cho các trạm bơm dọc sông Châu trong vụ xuân, hiện công tác chuẩn bị đã cơ bản được hoàn thành. Được biết, ngay sau khi hoàn thành nhiệm vụ tiêu úng cho vụ mùa và bước vào mùa khô, Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam đã giao cho tổ quản lý cụm công trình kiểm tra, đánh giá lại toàn bộ các hạng mục từ cánh phai cống, đến máy đóng mở, dây tời, hệ thống điện… Từ đó, xây dựng kế hoạch sửa chữa, duy tu, bảo dưỡng phù hợp. Việc triển khai thực hiện cũng được tiến hành nhanh giúp công trình sẵn sàng phục vụ cho mùa vụ mới trong điều kiện phải nhập nước sớm.
Năm 2022, do điều kiện thời tiết diễn biến bất thuận, nhiều đợt mưa lớn kéo dài, cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Phủ Lý đã phải vận hành với thời gian gấp 1,5 lần trung bình những năm trước; có thời điểm công trình hoạt động liên tục 45 ngày. Ông Nguyễn Đức Hiển, Phó Tổ trưởng Tổ quản lý cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Phủ Lý cho biết: Do vai trò quan trọng của hệ thống, công trình luôn phải bảo đảm năng lực hoạt động tốt nhất. Chuẩn bị cho vụ xuân 2023, khả năng việc nhập nước triều phải đẩy lên sớm khoảng nửa đầu tháng 12/2022 nên công tác duy tu, bảo dưỡng máy móc, thiết bị được đơn vị triển khai sớm, xong trong tháng 11.
Với công trình đầu mối Tắc Giang nhập nước triều tạo nguồn từ sông Hồng, trong mùa khô năm 2022 đã được sửa chữa lớn bảo đảm an toàn và nâng cao năng lực phục vụ. Tuy nhiên, để chuẩn bị phục vụ sản xuất vụ xuân 2023 công trình vẫn được thực hiện bảo dưỡng tổng thể cả cửa âu và cống sau một năm hoạt động. Như vậy, với việc đập thượng lưu được dỡ bỏ và duy trì trạng thái hoạt động giúp khả năng vận hành nhập nước của công trình đạt hiệu quả cao. Theo ông Lê Văn Hòa, Giám đốc Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam, vùng phục vụ của hệ thống thủy lợi Tắc Giang - Phủ Lý khá lớn và trải rộng với diện tích tạo nguồn tưới cho hàng nghìn ha đất canh tác của 5 huyện, thành phố, thị xã dọc sông Châu, sông Duy Tiên. Đặc biệt, với thời điểm đổ ải vụ xuân nguồn nước từ hệ thống sông Nhuệ cạn kiệt và ô nhiễm nặng. Vì thế, hệ thống thủy lợi chính Tắc Giang - Phủ Lý luôn chủ động bảo đảm năng lực phục vụ sản xuất kịp thời vụ.
Bảo dưỡng máy đóng mở tại Cụm công trình đầu mối Cống và âu thuyền Phủ Lý.
Theo dự báo vụ xuân 2023, dòng chảy các sông khu vực Bắc Bộ phổ biến thiếu hụt từ 10 – 30%; lượng mưa cũng thấp hơn 20 – 40%, trong đó có sông Hồng và sông Đáy. Do vậy, yêu cầu đặt ra là chủ động trong việc phục vụ nước tưới cho mùa vụ, nhất là giai đoạn lấy nước đổ ải, làm đất gieo cấy lúa xuân. Với hệ thống thủy lợi Tắc Giang – Phủ Lý chủ động tranh thủ nước triều trên sông Hồng, sông Đáy và các đợt xả nước của hồ thượng nguồn nhập nước vào các sông trong nội đồng phục vụ bơm tưới. Trong đó, việc nhập nước triều khả năng được thực hiện sớm, khoảng giữa tháng 12/2022 để các trạm bơm vận hành từ 20/12. Do vậy, cùng với công tác duy tu, bảo dưỡng máy móc, thiết bị, các tổ quản lý công trình đầu mối cống, âu thuyền Tắc Giang và Phủ Lý cũng xây dựng lịch vận hành theo nước triều để bố trí cán bộ, công nhân trực 24/24 giờ trong cả quá trình nhập nước cho mùa vụ.
Nhìn cả quá trình từ khi được xây dựng và đưa vào vận hành, hệ thống thủy lợi Tắc Giang – Phủ Lý luôn đóng vai trò quan trọng về tưới, tiêu, cải tạo môi trường và cung cấp nguồn nước chất lượng cho vùng phục vụ. Việc chuẩn bị tốt các điều kiện trước khi vào vụ mới giúp hệ thống phát huy tốt khả năng, tạo nguồn nước tưới hiệu quả, khắc phục tình trạng thiếu nguồn, bảo đảm gieo cấy lúa xuân kịp thời vụ.
Mạnh Hùng