Năm 2009 UBND tỉnh đã đầu tư kinh phí thực hiện Dự án xử lý khẩn cấp chống sạt lở và tu bổ, nâng cấp tuyến đê tả sông Đáy từ K88 – K137+516, chiều dài hơn 20,8 km (thời gian thi công 3 năm từ năm 2009 – 2011). Tuy nhiên, đến hết tháng 6/2020, dự án mới hoàn thành 2/6 hạng mục đê, 4/7 hạng mục kè.
Tuyến đê tả Đáy qua địa bàn tỉnh có chiều dài hơn 49 km, từ xã Tượng Lĩnh (Kim Bảng) đến xã Thanh Hải (Thanh Liêm). Mặc dù cao trình mặt đê đều đạt yêu cầu phòng, chống lũ song ở một số vị trí mặt cắt còn nhỏ, mái có độ dốc cao, đặc biệt một số đoạn chưa có cơ đê, hoặc còn thấp, nhỏ. Tại một số nơi, ven đê có nhiều ao, hồ, đầm ở cả phía thượng lưu và hạ lưu, vì thế dễ gây sạt trượt khi gặp mưa lũ kéo dài. Do đó, năm 2009 UBND tỉnh đã đầu tư kinh phí thực hiện Dự án xử lý khẩn cấp chống sạt lở và tu bổ, nâng cấp tuyến đê tả sông Đáy từ K88 – K137+516, chiều dài hơn 20,8 km (thời gian thi công 3 năm từ năm 2009 – 2011). Trong đó, tập trung sửa chữa, nâng cấp, xây dựng 6 hạng mục công trình đê và 7 hạng mục công trình kè với chiều dài 5 km kè. Dự án do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn Hà Nam (QLDA ĐTXD các công trình NN&PTNT) làm chủ đầu tư. Do thiếu vốn từ năm 2010 đến nay, một số hạng mục đê, kè thi công dở dang và một số tuyến đê ở huyện Thanh Liêm chưa được đầu tư xây dựng. Điều này, không những ảnh hưởng đến việc lưu thông của các phương tiện qua địa bàn, sinh sống của người dân ven đê mà còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn đê trong mùa mưa bão.
Kè Đanh Xuyên, xã Ngọc Sơn (Kim Bảng) đang được nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công, phấn đấu hoàn thành trong tháng 9/2020.
Theo báo cáo của Ban QLDA ĐTXD các công trình NN&PTNT Hà Nam, đến hết tháng 6/2020 dự án mới hoàn thành 2/6 hạng mục đê, 4/7 hạng mục kè. Tại huyện Kim Bảng có 2 tuyến kè, trong đó kè Đanh Xuyên ở xã Ngọc Sơn hiện đang tiếp tục thi công; kè Thụy Lôi đã thả rồng đá dối còn lại phần mặt đường kè chưa thi công, giá trị khối lượng thực hiện đạt 50%.
Với kè Đọ Xá ở phường Châu Sơn, thành phố Phủ Lý làm xong việc thả rồng đá dối. Còn với hạng mục đê đoạn 1 từ K90 – K91+270 xã Tân Sơn (Kim Bảng) thi công xong phần nền K98, các hạng mục đê thuộc đoạn 2, đoạn 3 của huyện Kim Bảng, thành phố Phủ Lý hoàn thành xây dựng theo thiết kế. Riêng việc mở rộng mặt đê ở các đoạn đê 4, 5, 6 thuộc địa phận 2 xã: Thanh Tân, Thanh Nghị (Thanh Liêm) chưa triển khai xây dựng.
Ông Đào Xuân Ảnh, Chủ tịch UBND xã Thanh Tân cho biết: Tuyến đê có chiều dài khoảng 4 km và bám dọc ven hai bên đê là hơn 100 hộ dân sinh sống ảnh hưởng thu hồi đất phục vụ mở rộng dự án. Toàn bộ diện tích đất của các hộ là đất thổ cư đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bình quân mỗi hộ có diện tích đất thu hồi từ 20 m2 – trên 100 m2. Năm 2009, dự án đã giao cho UBND huyện Thanh Liêm thu hồi đất, xây dựng phương án chi trả, đền bù trên phần đất trích lục, trích đo và giải phóng mặt bằng. Tuy vậy, đến thời điểm này các gia đình vẫn chưa nhận được tiền bồi thường, hỗ trợ của dự án.
Thực tế, những năm gần đây trên tuyến đê sông Đáy thường xuyên xảy ra các sự cố sạt trượt mái, cơ đê. Đơn cử như năm 2017 xuất hiện 4 sự cố sạt trượt thân đê tại các huyện Kim Bảng và Thanh Liêm. Đến năm 2018, trong đợt mưa, bão, lũ nửa cuối tháng 7, mực nước lũ trên sông Đáy vượt báo động 3 đã xảy ra 4 sự cố tại các xã Ngọc Sơn (Kim Bảng), Thanh Hải (Thanh Liêm); đặc biệt xã Kim Bình, thành phố Phủ Lý xảy ra 2 đoạn sạt trượt, có đoạn trượt dài 100 m.
Mới đây, ngày 8/6/2020 đoạn từ K130+096 – K130+365 ở 2 xã Thanh Nghị, Thanh Hải (Thanh Liêm) đã xảy ra hiện tượng nứt dọc giữa mặt đê có chiều dài 269 m, chiều rộng vết nứt từ 1 -3 cm và độ sâu từ 5 – 25 cm. Hai bên mái thượng, hạ lưu cũng xuất hiện một số vết nứt dọc theo mái đê nhưng không xảy ra hiện tượng sụt, trượt. Tiếp đó, trên tuyến đê ở khu vực này lại xuất hiện 5 vết nứt dọc giữa mặt đê chiều dài 199 m, các vết nứt có chiều rộng từ 1 – 2 cm, chiều sâu từ 5 – 20 cm.
Theo đánh giá của cơ quan chuyên môn, nguyên nhân xảy ra sự cố trên đoạn từ K130+096 – K130+365 là do địa chất nền đê yếu, mặt đê nhỏ, hẹp và đây là sự cố nguy hiểm có nguy cơ vỡ đê khi có mưa lũ lớn. Trước thực trạng này, UBND tỉnh đã khẩn trương đầu tư kinh phí xử lý kịp thời các sự cố bảo đảm an toàn cho đê tả Đáy.
Để bảo đảm nguồn vốn đầu tư không dàn trải, không gây nợ đọng xây dựng cơ bản, ngày 26/3/2020, UBND tỉnh đã có Văn bản số 820/UBND –NN&MT về việc gia hạn thời gian thực hiện hợp đồng thi công gói thầu xây lắp dự án đến ngày 31/12/2020. Đồng thời, ban hành Quyết định ứng trước ngân sách tỉnh năm 2020 cho một số hạng mục công trình thi công dở dang nhằm đáp ứng yêu cầu về phòng chống bão, lũ. Trong đó, ưu tiên vốn triển khai thi công khối lượng còn lại của hạng mục công trình 2 tuyến kè Thụy Lôi và Đanh Xuyên.
Ông Bùi Phú Thức, Trưởng phòng Kỹ thuật, Công ty cổ phần xây dựng và phát triển hạ tầng kỹ thuật Hà Nam, đơn vị thi công cho biết: Kè Đanh Xuyên đến nay đã hoàn thành toàn bộ phần kè, khung kè, thả rồng và đang xây dựng hệ thống rãnh thoát nước. Các hạng mục còn lại như điện chiếu sáng, lan can, đường bê tông đang được đẩy nhanh tiến độ. Công ty phấn đấu toàn bộ hạng mục của tuyến kè này hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng trước tháng 9/2020.
Được biết, hiện nay chủ đầu tư đã làm việc với UBND các địa phương thuộc vùng dự án, đơn vị tư vấn khảo sát thực tế tại hiện trường các hạng mục còn dở dang để triển khai các bước theo quy định. Trên cơ sở đó, trình UBND tỉnh xem xét bố trí kinh phí, đồng thời tập trung mọi nguồn lực để phấn đấu hoàn thành toàn bộ dự án trong năm 2021.
Phùng Thống