Ngày Xuân nói chuyện sức khỏe

Có câu nói: "Người có sức khỏe có một trăm ước muốn, người không có sức khỏe chỉ có một ước muốn duy nhất - đó là sức khỏe".

Ngày Xuân, người Việt thường đi lễ lạt kêu cầu, và điều đầu tiên mọi người cầu - đó là được mạnh khỏe. Dù ai cũng biết sức khỏe là quan trọng nhất, nhưng lại không nhiều người hiểu: Để có một sức khỏe tốt không phải là vận may từ trên trời rơi xuống mà cơ bản do ý thức, hành động của mỗi cá nhân trong cuộc sống hằng ngày. Phòng bệnh mới là quan trọng nhất. Một lối sống lành mạnh, dinh dưỡng hợp lý, tinh thần thoải mái - đó chính là bí quyết hạn chế thấp nhất việc bị mắc bệnh.

Tôi có một anh bạn. Anh nghiện thuốc lá, mê mải với rượu, bia và gần như không tập thể thao. Sau giờ làm việc ngày nào anh cũng có mặt ở quán nhậu và chỉ về nhà khi người đã sặc mùi bia, rượu. Ngày nghỉ anh cũng thường xuyên tụ tập bạn bè ăn uống, rượu chè. Cũng có người góp ý, anh gạt đi: Con người ta sống được đáng mấy. Nếu vì sợ bệnh tật mà lúc nào cũng e dè kiêng khem thì còn gọi gì là sống. Đầy người có bia, rượu gì đâu, tập thể dục suốt ngày sao đùng một cái lại ung thư?

Đúng là do thể chất của mỗi người, do môi trường sống,... có nhiều người không bia, rượu, thuốc lá vẫn bị bệnh. Nhưng anh không hiểu, nếu chăm thể thao, ăn uống điều độ, không thuốc lá, chắc chắn anh sẽ có một sức khỏe tốt hơn hiện tại.

Trò chuyện với thạc sỹ Nguyễn Thanh Dương, Giám đốc Trung tâm Phòng, chống bệnh tật tỉnh, ông cho biết sức khỏe của một người ngoài di truyền thì có 4 yếu tố quan trọng: ăn uống, môi trường, rèn luyện thể lực và tinh thần thoải mái. Những yếu tố này cần phải được bắt đầu từ thời gian trước khi mang thai và duy trì suốt cuộc đời đứa trẻ.

Trước khi có ý định mang thai bố mẹ phải có một sức khỏe tốt, dinh dưỡng đầy đủ, tinh thần thoải mái. Suốt quá trình mang thai người mẹ cũng phải duy trì được trạng thái này. Từ khi đứa trẻ được sinh ra cho đến suốt cuộc đời, các yếu tố: ăn uống, môi trường, rèn luyện thể lực và tinh thần sẽ có tác động trực tiếp đến sức khỏe của người đó.

Thực tế, việc quan tâm đến sức khỏe giai đoạn trước, trong thời kỳ mang thai, khi con còn nhỏ hầu hết đã được các gia đình quan tâm với sự hỗ trợ tích cực của ngành y tế. Nhưng từ khi bước chân đi học, nhất là lúc đã trưởng thành, phải tự lập hoàn toàn việc ăn uống cũng như sinh hoạt, nhiều người đã tự hủy hoại sức khỏe của mình vì những thói quen không tốt.

"Trẻ uống nước trà, già tập thể thao", câu này được "đúc rút" từ thực tế, phản ánh tình trạng: Khi còn trẻ, sức khỏe còn tốt người ta không chú ý giữ gìn. Chỉ đến khi về già, sức khỏe đã kém dần người ta mới quan tâm đến nó. 

Nhìn vào thực tế, đa số người trẻ chưa có thói quen tập thể dục mỗi ngày. Và chỉ đến khi tuổi đã tương đối nhiều, đã có không ít bệnh tật, nhiều người mới quan tâm đến việc tập thể dục. Ở Hà Nam, tỷ lệ dân số tập thể dục thường xuyên mới khoảng 30%. Số gia đình thường xuyên luyện tập thể thao chỉ khoảng 26%. Dĩ nhiên một phần lý do khiến người dân ít tập thể thao cũng do cơ sở vật chất phục vụ cho việc luyện tập còn hạn chế.

"Bệnh đến từ miệng" - ông Nguyễn Văn Thạo, một bác sỹ về hưu ở huyện Thanh Liêm đã nói như thế về thói quen ăn uống không khoa học của nhiều người bây giờ. Ông cho rằng, không hiểu do một thời chúng ta quá đói kém hay sao, mà giờ khi thực phẩm dồi dào người ta nghĩ ra đủ cách để ăn uống. Đủ các hội tự nguyện được thành lập, và cứ gặp nhau là đánh chén lu bù.

Lười vận động, ăn uống không khoa học, rượu chè vô độ, hút thuốc,... hỏi sao nhiều người chưa già đã yếu, tuổi thọ cao hơn trước nhưng số năm bị bệnh nhiều - ông Thạo ngao ngán.  

Khi tôi mang túi thuốc của một hiệu thuốc kê cho cậu con trai bị viêm họng đến nhờ một bác sỹ ở Bệnh viện Đa khoa tỉnh xem hộ, anh đã rất tức giận. Anh nói các bậc phụ huynh cứ cho con uống thuốc kiểu này, lớn lên các cháu không mắc nhiều bệnh mới lạ. Quá nhiều loại thuốc, hàm lượng mỗi loại không đúng. Có thể khi uống theo đơn thuốc này bệnh nhân sẽ khỏi bệnh nhanh, nhưng mặt trái của nó thì kinh khủng, tàn phá dần sức khỏe của con người.

Khi bị ốm uống thuốc tùy tiện mà không đến bác sỹ - đó là thói quen của nhiều người dân. Thói quen xấu này tàn phá sức khỏe của mỗi người.

Việc cho con uống thuốc tùy tiện khi con bị ốm, không rèn cho con thói quen tập thể dục ngay từ nhỏ, trách nhiệm này thuộc về các bậc cha mẹ.

Liên quan đến các yếu tố ăn uống, môi trường, rèn luyện thể lực và tinh thần, dĩ nhiên có những vấn đề ở tầm vĩ mô tự mỗi người không thể giải quyết được, như ô nhiễm môi trường, ô nhiễm thực phẩm,... Nhưng dưới góc độ mỗi cá nhân, nếu chủ động, tích cực, làm hết trách nhiệm của mình vẫn có thể tạo nên những cải thiện. Ví dụ nếu mỗi người dân tự ý thức được nguy hại của ô nhiễm môi trường sẽ không bỏ rác, đổ nước thải bừa bãi ra tự nhiên, sẽ hạn chế dùng những loại rác khó phân hủy (như túi nilon).

Với những hộ có vườn có thể phân loại rác ngay tại nhà, vùi rác hữu cơ xuống đất, hạn chế lượng rác thải ra môi trường. Hoặc khi chứng kiến những cá nhân, tổ chức có những hành vi gây nguy hại cho môi trường có thể trực tiếp góp ý, nếu không chuyển biến thì kiến nghị cấp, ngành chức năng giải quyết. Cùng với đó, đóng góp ý kiến để hoàn thiện những quy định về bảo vệ môi trường, vận động người thân, người xung quanh bảo vệ môi trường.

Mỗi người dân là một phần của xã hội. Bạn bỏ một cọng rác ra môi trường, cũng có nghĩa là bạn đã góp phần làm cho môi trường ô nhiễm. Với vấn đề ô nhiễm thực phẩm cũng vậy. Sự chuyển biến của mỗi cá nhân sẽ tạo nên sự chuyển biến của toàn xã hội.

Tết đến, Xuân về - đó là mùa Xuân của đất trời, của tự nhiên. Nhưng sức khỏe mới là mùa xuân của đời người. Mùa Xuân ấy có ở với mỗi người lâu hay không, có giữ được sự tươi mới và tràn đầy năng lượng sống hay không, phụ thuộc vào ý thức và hành động của mỗi người rất nhiều. Dĩ nhiên còn nhiều vấn đề ở tầm vĩ mô ảnh hưởng đến sức khỏe nói chung của người dân, nhưng về cơ bản nếu thiết lập cho mình một lối sống lành mạnh, ăn uống khoa học, giữ cho tinh thần thoải mái, chắc chắn bạn sẽ có một sức khỏe tốt hơn.

Đỗ Hồng

Đỗ Hồng, Chu Bình, Thế Trang