Trong bối cảnh suy thoái kinh tế toàn cầu, hoạt động sản xuất, kinh doanh của nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn khiến cho người lao động (NLĐ) bị mất việc, thiếu việc phải nghỉ việc và tìm kiếm việc làm mới. Bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) đã trở thành "chỗ dựa" cả về vật chất và tinh thần cho NLĐ, giúp họ ổn định cuộc sống trong thời gian nghỉ việc khi chưa tìm được việc làm mới. Tuy nhiên, để BHTN thực sự là điểm tựa cho NLĐ, các cơ quan chức năng và người sử dụng lao động cần thực hiện tốt chính sách BHTN, giúp NLĐ sớm quay trở lại thị trường lao động.
Đầu tháng 11 vừa qua, anh Trần Văn Độ, công nhân Công ty TNHH DAC Việt Nam (xã Trung Lương, huyện Bình Lục) đã đến Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh xin tư vấn hưởng trợ cấp BHTN. Anh Độ làm việc ở công ty được hai năm, vì công việc và mức lương không bảo đảm nhu cầu cuộc sống nên anh nghỉ việc. Trong khi tìm kiếm việc làm mới, anh xin hưởng trợ cấp thất nghiệp để có tiền trang trải cuộc sống trong những ngày tháng khó khăn này. Theo ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, từ đầu năm đến nay, có rất nhiều trường hợp như anh Trần Văn Độ đến Trung tâm tìm việc. Thống kê từ ngày 1/1 đến ngày 27/11/2024, Trung tâm đã nhận được 5.730 hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp. Dự kiến đến 31/12, Trung tâm có thể nhận thêm 400 hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp nữa... Được biết, thời gian qua, Sở Lao động - Thương binh và Xã hội đã ra quyết định cho 5.691 người hưởng trợ cấp thất nghiệp với số tiền gần 118 tỷ đồng; 185 người nộp hồ sơ nhưng không đủ điều kiện để hưởng; 81 trường hợp bị hủy quyết định...
Cũng theo ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, khi tham gia BHTN, NLĐ được hưởng trợ cấp thất nghiệp hằng tháng bằng 60% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHTN của 06 tháng liền kề trước khi thất nghiệp, nhưng tối đa không quá 05 lần mức lương cơ sở đối với NLĐ thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định, hoặc không quá 05 lần mức lương tối thiểu vùng theo quy định của Bộ luật Lao động đối với người lao động đóng BHTN theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định tại thời điểm chấm dứt hợp đồng lao động, hoặc hợp đồng làm việc. Ngoài ra, trong Luật Việc làm cũng quy định, NLĐ còn được hưởng chế độ bảo hiểm y tế trong thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp; được hỗ trợ chi phí học nghề; được hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm.
Đại diện các doanh nghiệp trao đổi với cơ quan bảo hiểm, lao động về các chính sách lao động, BHXH, BHTN hiện hành.
Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh đã chủ động tiếp nhận, thẩm định hồ sơ và thực hiện chi trả trợ cấp thất nghiệp kịp thời cho NLĐ; đồng thời, tư vấn, cung cấp nhiều thông tin, kết nối cho NLĐ, giúp họ sớm trở lại thị trường lao động. Tại các phiên giao dịch việc làm được tổ chức ở Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh, hoặc lưu động tới các địa phương, số NLĐ tìm đến để tư vấn, làm hồ sơ đề nghị giải quyết trợ cấp thất nghiệp chiếm 2/3 số lao động có mặt. Nhưng, nhiều lao động không có nhu cầu học nghề hay kết nối doanh nghiệp để tìm việc làm mới ngay. Năm 2023, có 54 trường hợp được hỗ trợ chi phí học nghề, còn năm nay không có lao động nào có nhu cầu học nghề và hưởng hỗ trợ chi phí học nghề. Số người được giới thiệu việc làm mới cũng thấp hơn so với năm ngoái.
Tuy nhiên, trong số những người nộp hồ sơ đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp đã có 66 trường hợp vi phạm chính sách BHTN. Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh đã phối hợp với Bảo hiểm xã hội tỉnh, người sử dụng lao động và các địa phương thu hồi được trên 227 triệu đồng của 55 trường hợp hưởng trùng BHTN, còn hơn 74,7 triệu đồng chưa thu hồi được. So với năm 2023, số người đề nghị hưởng trợ cấp thất nghiệp ở Hà Nam giảm hơn 100 người, nhưng số người có quyết định hưởng trợ cấp thất nghiệp tăng hơn.
Trên thực tế, số người đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp năm 2024 thấp hơn năm 2023 cho thấy dấu hiệu tích cực về sự phát triển của doanh nghiệp, sự gắn bó của NLĐ với doanh nghiệp đã tốt hơn. Dù vậy, vấn đề chưa được cải thiện nhiều là đa số NLĐ đang hưởng trợ cấp thất nghiệp được Trung tâm tư vấn, giới thiệu việc làm, cung cấp thông tin thị trường lao động nhưng vẫn có tâm lý tranh thủ thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp để nghỉ ngơi, giải quyết công việc cá nhân và gia đình, chưa tích cực tìm kiếm cơ hội quay lại thị trường lao động. Một số lao động không thành thật trong thông báo tìm kiếm việc làm, như có việc làm lại không thông báo với Trung tâm nhằm trục lợi tiền hưởng BHTN; khi có thông báo thu hồi thì đối tượng lại không phối hợp để trả lại tiền hưởng sai. Cùng với đó, không ít trường hợp gặp khó khăn, vướng mắc về thủ tục khi nộp hồ sơ trên Cổng dịch vụ công quốc gia...
Chính sách BHTN đã và đang giúp NLĐ yên tâm phần nào về cuộc sống để có thể tìm kiếm một công việc mới ổn định và tiến đến việc cải thiện đời sống của bản thân và gia đình. Giải pháp mà Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh quan tâm triển khai thực hiện có hiệu quả là luôn tạo điều kiện, đơn giản hóa thủ tục để NLĐ hưởng BHTN nhưng phải bảo đảm yêu cầu đúng đối tượng được hỗ trợ theo quy định của pháp luật. Các cán bộ của Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh luôn sẵn sàng tư vấn cho người lao động về các thủ tục nộp hồ sơ qua điện thoại, zalo, facebook... để NLĐ được tư vấn, hưởng chính sách BHTN kịp thời.
Giang Nam