Phong trào khuyến học, khuyến tài từ lâu đã trở thành nét đẹp truyền thống của nhân dân ta. Không chỉ trong nhà trường, cơ quan mà ở mỗi làng quê, phong trào khuyến học cũng đang phát triển mạnh với sự xuất hiện của những dòng họ, gia đình học tập tiêu biểu. Văn Xá (Kim Bảng) được biết đến là địa phương có những dòng họ học tập tiêu biểu, thúc đẩy phong trào thi đua học tốt ở cơ sở.
Dòng họ Lê (làng Đặng Xá - dòng họ hiếu học tiêu biểu cấp quốc gia) gây dựng lại phong trào khuyến học từ năm 1997. Truyền thống dòng họ có cụ đồ Lê Đức Huệ là người dạy Quốc ngữ đầu tiên của làng nên các cụ cao niên trong họ suy nghĩ cần phải phát huy truyền thống hiếu học của dòng tộc.
Theo đó, đại diện dòng họ chủ động phối hợp cùng Ban Giám hiệu Trường Tiểu học xã gây quỹ khuyến học mang tên nhà giáo Lê Đức Huệ. Lúc đầu nguồn quỹ khá eo hẹp nhưng rồi nhờ kinh tế phát triển, nguồn quỹ được nhân lên.
Ông Lê Đức Yên, Thường trực Ban khuyến học dòng họ cho biết: Quỹ khuyến học dòng họ hiện đã gây dựng được trên 367 triệu đồng. Nhân dịp giỗ tổ (1/5 âm lịch), con cháu xa gần tề tựu tại nhà thờ để dòng họ tuyên dương khen thưởng các cháu có thành tích cao trong học tập. Phong trào học tập của dòng họ vì thế ngày càng phát triển, nhiều người đỗ đạt cao. Hiện dòng họ có 2 người có học hàm giáo sư, 6 người có học vị tiến sĩ, 1 người được phong tặng danh hiệu nghệ sĩ ưu tú, nhiều người có trình độ thạc sĩ, cử nhân, có gia đình hai vợ chồng, hai mẹ con đều là tiến sĩ. Từ nguồn quỹ này, dòng họ đã nuôi một cháu mồ côi từ khi học phổ thông đến tốt nghiệp đại học, nay cháu đã ra trường và có thể tự lo cho bản thân.
Ban Khuyến học dòng họ Quản, xã Văn Xá (Kim Bảng) họp bàn việc trao thưởng cho các cháu học sinh đạt thành tích cao trong học tập.
Để có phong trào khuyến học phát triển sâu rộng như hiện nay, các thành viên họ Lê làng Đặng Xá rất chú trọng việc học của các cháu, thường xuyên quan tâm giúp đỡ những gia đình hoàn cảnh khó khăn. Cùng với nguồn đóng góp của các hộ tại địa phương, nhiều gia đình xa quê điều kiện kinh tế khá đã hỗ trợ phần lớn quỹ khuyến học dòng họ. Gia đình ông Lê Trung Kiên - một trong những người khởi xướng quỹ khuyến học dòng họ hỗ trợ hàng trăm triệu đồng. Đồng thời, đóng góp hàng nghìn đầu sách, báo, 10 bộ máy tính giúp thư viện Trường Tiểu học Văn Xá.
Cùng với họ Lê, vài năm gần đây một số dòng họ ở Văn Xá cũng đang phát triển mạnh phong trào khuyến học, tiêu biểu như: họ Trần, họ Nguyễn, họ Vũ, họ Quản…
Ban Khuyến học họ Quản (thôn Điền Xá) tuy mới thành lập 2 năm nay nhưng hoạt động khá nền nếp. Đây là dòng họ, nhiều gia đình mặc dù chỉ ở quê làm nông nghiệp, còn khó khăn nhưng các bậc phụ huynh đều quan tâm tạo điều kiện cho con em học tập. Một số gia đình trong dòng họ Quản có con đỗ đạt cao như gia đình ông Quản Văn Thân (3 con học đại học, hiện đã ra trường có việc làm ổn định); gia đình ông Quản Văn Lành (2 cháu đại học); gia đình ông Quản Văn Bích (có 6 người con, trong đó 5 con đã học đại học, ra trường có việc làm ổn định, 1 con học lớp 12 từng đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh).
Theo ông Quản Văn Tầu, Trưởng ban Khuyến học dòng họ, các gia đình trong họ luôn có ý thức phấn đấu cho việc học hành của con cái, để sau này thuận lợi trong việc tìm kiếm việc làm, sinh cơ lập nghiệp. Từ suy nghĩ ấy, các thành viên trong họ đã tích cực đóng góp kinh phí gây dựng quỹ khuyến học. Đây là nguồn động viên giúp các cháu có thêm động lực phấn đấu vươn lên trong học tập.
Từ mỗi gia đình, dòng họ, phong trào khuyến học phát triển sẽ góp phần tích cực xây dựng cộng đồng học tập, xã hội học tập, đưa phong trào khuyến học, khuyến tài ngày càng có chiều sâu và đạt kết quả thiết thực. Ông Chu Đức Tồn, Chủ tịch Hội Khuyến học xã Văn Xá cho rằng: Gia đình, dòng họ là tế bào của xã hội, là nền tảng giáo dục quan trọng với mỗi con người. Từ nhận thức đó, Văn Xá luôn quan tâm xây dựng phong trào học tập ngay từ mỗi gia đình, dòng họ. Hy vọng với sự quan tâm từ mỗi gia đình, của cấp ủy, chính quyền và toàn xã hội, phong trào khuyến học ở Văn Xá sẽ ngày càng phát triển, là động lực để mọi thành viên phấn đấu vươn lên trong học tập, trở thành những người thành đạt trong xã hội.
Phương Dung
Phương Dung