Dạy tích hợp liên môn (THLM) nhằm hướng tới mục tiêu dạy học phát triển năng lực học sinh, tăng cường việc vận dụng kiến thức vào giải quyết các vấn đề thực tiễn. Tuy việc triển khai dạy THLM gắn với sự thay đổi tích cực về cơ cấu và thời lượng các môn học nhưng khi thực hiện trong thực tế, dạy THLM còn khá nhiều khó khăn…
Với nhận thức đúng đắn về mục đích của dạy tích hợp liên môn trong trường học, nhiều giáo viên Trường THPT B Phủ Lý đã xây dựng được các chủ đề dạy học phù hợp với học sinh.
Tại Trường THPT B Phủ Lý, ngay từ những năm đầu tiên khi Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) có chủ trương đưa nội dung THLM vào giảng dạy, nhà trường đã khá tích cực trong việc vận dụng và triển khai thực hiện.
Thầy giáo Đỗ Văn Dũng, Phó Hiệu trưởng nhà trường cho biết: Hằng năm, bên cạnh khung nghiệp vụ chung, trong kế hoạch công tác chuyên môn, nhà trường có sự phân bố theo hướng ưu tiên tới nội dung và các chủ đề THLM dựa theo các nội dung chuyên môn mà giáo viên đã đăng ký.
Để tạo tính hiệu quả cho việc dạy THLM, nhà trường có sự lựa chọn các môn có khả năng tích hợp tốt nhất để triển khai áp dụng trước, thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn theo chủ đề, dạy thử các nội dung dạy THLM của từng bộ môn, lãnh đạo nhà trường thực hiện nghiêm quy định trực tiếp dạy tối thiểu 2 tiết học đổi mới/năm học cho giáo viên dự giờ và rút kinh nghiệm. Đồng thời, chủ động “phân vai” cho giáo viên để giáo viên nào cũng có cơ hội tiếp cận dần với việc dạy THLM giúp giáo viên không quá bị áp lực và từng bước khắc phục tâm lý ngại đổi mới…
Đến nay, việc dạy THLM ở Trường THPT B Phủ Lý đã khá nền nếp, nhiều giáo viên có các chủ đề dạy học tích cực, nhà trường có số lượng chủ đề dạy THLM được đăng tải trên hệ thống trường học kết nối xếp thứ 3/23 trường THPT toàn tỉnh.
Năm học 2018-2019, Trường THPT chuyên Biên Hòa được Sở GD&ĐT chọn làm đơn vị thực hiện thí điểm dạy THLM theo định hướng giáo dục Stem. Đây là một phương pháp dạy học nhằm hình thành năng lực cho học sinh trên các lĩnh vực Khoa học- Công nghệ - Kỹ thuật - Toán học.
Theo chia sẻ của cô giáo Vũ Thị Lan Hương, Tổ trưởng Tổ Vật lý - Công nghệ, thực hiện dạy học THLM theo định hướng Stem mang tới cho học sinh nhiều hoạt động thực hành và vận dụng kiến thức để tạo ra sản phẩm hoặc giải quyết các vấn đề của thực tiễn.
Mặc dù mới qua một thời gian rất ngắn nhưng dễ nhận thấy, học sinh được học theo cách tiếp cận giáo dục Stem đều thể hiện rõ được các ưu thế nổi bật như: kiến thức khoa học, kỹ thuật, công nghệ, toán học, khả năng sáng tạo, tư duy logic, có cơ hội phát triển các kỹ năng mềm toàn diện.
Thông qua giáo dục Stem, giáo viên đã gợi mở cho học sinh nhiều cách học, thực hành hiệu quả. Ví dụ, chỉ với kiến thức học về sóng âm ở môn Vật lý, khi giáo viên yêu cầu học sinh phải làm được một nhạc cụ, học sinh đã tự chia nhóm làm việc, tập trung kiến thức của các môn học như: Toán, Lý, Sinh, Công nghệ thực hiện thiết kế bản vẽ, tìm hiểu về cao độ, trường độ âm, mày mò đo đạc, tính toán, lựa chọn nguyên vật liệu để hoàn thiện sản phẩm.
Hay khi học về cân bằng mềm, các em đã làm được chuồn chuồn tre, học về chất lỏng có sản phẩm thổi bong bóng bằng dung dịch xà phòng, làm kính vạn hoa sau khi biết về phản xạ ánh sáng, làm tên lửa nước từ nguyên lý chuyển động bằng phản lực…
Một điểm mạnh khi áp dụng Stem vào giảng dạy là giáo viên đã trao quyền chủ động tổ chức các tiết học cho học sinh, tiệm cận từng bước tới mục tiêu học để biết, học để làm, học để chung sống và học để khẳng định mình.
Song, cũng cần nhận thấy, mặc dù bước đầu đã chứng minh được tính hiệu quả nhưng trong quá trình triển khai thực hiện dạy THLM vẫn còn không ít vấn đề cần giải quyết.
Trong điều kiện thực tế hiện nay, nhiều nhà trường còn gặp khó khăn và gần như chưa đáp ứng được yêu cầu giáo viên dạy liên môn, dạy tích hợp. Với một đơn vị kiến thức liên môn, đa phần giáo viên đều chưa đáp ứng được, hiện giáo viên chủ yếu vẫn dạy đơn môn, giáo viên bộ môn nào vẫn dạy môn đó. Dạy THLM có nhiều chủ đề, việc phân công giáo viên nào đảm trách dạy các chủ đề và kiến thức, trình độ của giáo viên có bảo đảm cho việc dạy các chủ đề của THLM hay không… cũng khiến nhiều nhà trường lúng túng.
Trong khi đó, chương trình giáo dục phổ thông hiện hành chưa có sự thống nhất các môn học với nhau, nhiều đơn vị kiến thức còn rời rạc, thiếu tính liên kết, bổ trợ lẫn nhau, giáo viên dạy THLM phải mất khá nhiều thời gian cho việc tập hợp, kết nối kiến thức và xây dựng thành các chủ đề dạy học. Ngay như giữa yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học với yêu cầu kiểm tra, thi cử, đánh giá còn có độ vênh, học một đằng, thi một nẻo khiến cho cả người dạy cũng như người học khó tránh khỏi tâm lý e dè khi tiếp cận.
Ngoài ra, cũng phải kể đến những khó khăn về cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ dạy và học, việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao kiến thức chuyên môn cho giáo viên đáp ứng yêu cầu dạy học THLM hay cao hơn là giáo dục theo định hướng Stem còn hạn chế.
Dạy học THLM góp phần không nhỏ vào việc đẩy mạnh đổi mới giáo dục theo hướng căn bản, toàn diện. Nhưng do quá trình triển khai còn gặp nhiều khó khăn nên cùng với sự tự đổi mới, bắt nhịp với yêu cầu giáo dục hiện đại, các nhà trường phổ thông rất cần sự quan tâm từ nhiều phía trong việc nhận diện và giải quyết những vướng mắc đặt ra trong thực tế…
Thanh Hà
Thanh Hà