Đội trống hội đình, văn từ Cát Lại, xã Bình Nghĩa, huyện Bình Lục thành lập đầu năm 2018. Sau 19 tối nỗ lực, miệt mài tập luyện, đội trống chính thức ra mắt biểu diễn buổi đầu tiên đúng vào hôm làng đón nhận Bằng công nhận Khu Di tích quốc gia.
"Trước nay chỉ quen với hình ảnh chị em chân lấm tay bùn làm nông, làm công nhân, hôm đó thấy chị em mặc trang phục đẹp rực rỡ, tự tin biểu diễn trống hội trước hàng ngàn người, tôi xúc động quá". Chị Nguyễn Thị Thiện, Chủ nhiệm Đội trống cười tâm sự. Không chỉ tôi, mà khắp thôn, khắp xã mọi người ai cũng bất ngờ, ngạc nhiên bởi sự duyên dáng, khéo léo của chị em khi bước lên sân khấu biểu diễn.
Các thành viên đội trống đang luyện tập tiết mục cho thật thành thục.
Về Cát Lại, qua tìm hiểu chúng tôi được biết: Năm 2017, một người con làm ăn thành đạt của quê hương tài trợ cho đình Cát Lại 20 quả trống. Sau khi nhận được tài trợ, làng đi vận động để thành lập đội trống nhưng không thành công. Cuối cùng, làng nhờ Ban chủ nhiệm câu lạc bộ (CLB) hát chèo Cát Lại đứng ra tuyên truyền, vận động để thành lập đội trống. Sau khoảng 3, 4 ngày chị em trong CLB đã vận động được khoảng chục người, vài ngày sau con số lên tới hơn 20 thành viên. Do nguồn kinh phí dành cho hoạt động không có, chị em lại chỉ tranh thủ luyện tập vào buổi tối ... nên đội trống không thuê thầy về dạy mà nhờ chị Mạc Thị Nga (hiện là Đội trưởng đội trống), người dân tộc Thái về làm dâu Cát Lại đã gần 30 năm hướng dẫn, chỉ dạy.
Nhớ lại những ngày đầu dạy mọi người trong đội đánh trống, chị Nga vui vẻ cho biết: Tôi là người dân tộc Thái, lên 5, 6 tuổi đã biết đánh trống, đánh chiêng. Về làm dâu Cát Lại có thời gian tôi tham gia đánh trống, phách cho đội hát văn vì vậy cũng có chút kinh nghiệm. Chuyện vui thế này, để chị em quen tay, quen nhịp, lúc đầu tôi hướng dẫn chị em dùng que gõ vào hộp xốp. Ở nhà, bất cứ lúc nào rảnh cũng phải tự luyện tập thêm. 3 ngày sau, khi đã quen tay, quen nhịp mới tập trực tiếp trên trống.
Để kịp biểu diễn tại lễ đón nhận Di tích Quốc gia của làng, chị em trong đội bố trí, sắp xếp thời gian luyện tập 19 tối liên tục, mỗi tối tập một tiếng rưỡi (từ 8h-9h30). Cũng mừng, tất cả các thành viên tham gia đội trống đều là những người nhiệt tình, luyện tập hết sức trách nhiệm vì vậy buổi biểu diễn ra mắt được mọi người cổ vũ nhiệt tình, đánh giá cao. Tuy từ trước đến nay chị em chỉ quen với việc cầm cuốc, cầm liềm nhưng qua 19 buổi tối luyện tập tay cũng dần thành thạo, đánh đúng nhịp, âm hưởng rõ ràng...
Tiếp lời chị Nga, chị Thiện cười chia sẻ thêm: Buổi đầu ra mắt thành công, cả đội trống ai cũng phấn khởi, hạnh phúc. Vậy là công sức bỏ ra luyện tập bấy lâu đã được mọi người ghi nhận, cổ vũ, ủng hộ. Tiếng lành đồn xa, sau gần hai năm thành lập, đến thời điểm này đội trống đã nhận được hơn hai mươi lời mời đi biểu diễn phục vụ các lễ hội; lễ khánh thành đình, chùa... trong và ngoài tỉnh. Ngoài trống được tài trợ, đội trống đã đầu tư mua thêm trống, bổ sung thêm trang phục biểu diễn mới.
Theo chị Thiện, điều đáng quý mà đội trống làm được từ ngày thành lập đến nay đó là mọi người trong đội luôn đoàn kết, gắn bó, cùng nhau sẻ chia những buồn vui trong cuộc sống đời thường. Đội trống hiện có 28 thành viên thì có tới 26 thành viên là nữ. Ở nông thôn, công việc đồng áng bận rộn, nhiều chị em đi làm công nhân cho các công ty, doanh nghiệp nên việc bố trí thời gian luyện tập, biểu diễn hết sức khó khăn. Hiểu được điều đó, đội trống sẵn sàng giúp đỡ chị em lúc có việc cần.
Cụ thể, có chị mua giống hoa, giống rau về trồng nhưng đột xuất có lời mời biểu diễn chị em trong đội chủ động đến trồng hoa, trồng rau giúp chị em chu toàn việc đồng áng, việc nhà trước khi đi biểu diễn. Đặc biệt, việc thăm hỏi, động viên hội viên, người nhà hội viên lúc ốm đau; rồi đến giúp đỡ, sẻ chia khi nhà có việc hiếu, việc hỷ... cũng được đội trống quan tâm, chú trọng. Có thể nói, chính sự gắn kết, sẻ chia, giúp nhau như người trong cùng một gia đình là một trong những động lực quan trọng động viên, khích lệ thành viên đội trống luôn nhiệt tình, trách nhiệm khi luyện tập và biểu diễn.
Sau gần hai năm thành lập, bằng niềm đam mê, tình yêu với trống hội, đến thời điểm này, các thành viên trong đội trống hội đình, văn từ Cát Lại đã luyện tập, biểu diễn thuần thục các màn: Trống trận, trống hội, trống cầu mùa cầu may. Qua đôi tay biểu diễn mềm dẻo, khéo léo của các thành viên, âm hưởng tiếng trống trận vang lên hào hùng, thúc giục; âm hưởng tiếng trống hội vang lên rộn rã, tươi vui; âm hưởng tiếng trống cầu mùa, cầu an vang lên trong trẻo, đầm ấm...
Chị Mạc Thị Nga, Đội trưởng đội trống bộc bạch: Mỗi lần đi biểu diễn, được mọi người ủng hộ, ghi nhận, các thành viên trong đội rất phấn khởi và tự tin. Thời gian tới, đội sẽ tiếp tục tập thêm những tiết mục mới để mang tiếng trống hội phục vụ bà con trong thôn, ngoài xã, trong tỉnh, ngoài tỉnh vào những dịp lễ hội, dịp Tết đến Xuân về.
Hiền Phạm
Phạm Hiền