Tháp Bình Sơn, kiến trúc độc đáo ở Vĩnh Phúc

Tháp Bình Sơn thuộc thị trấn Tam Sơn, huyện Sông Lô, tỉnh Vĩnh Phúc, là ngôi tháp đất nung hiếm hoi, hiện còn lại đến hôm nay.

Tháp Bình Sơn còn có nhiều tên gọi khác nhau như: tháp Then, tháp chùa Then, tháp chùa Vĩnh Khánh.

Tháp hiện nay còn lại 11 tầng, không kể bệ tháp. Phần chóp tháp đã bị mất. Tháp Bình Sơn có bình đồ hình vuông, nhỏ dần về phía ngọn, với mỗi chiều tầng dưới cùng là 4,45m. Tháp được xây dựng bằng 13.200 viên gạch nung, với loại vuông và chữ nhật.

Chân bệ tháp xây bằng “gạch khẩu” hình chữ nhật, có nhiều cỡ. Mặt ngoài của tháp được ốp bằng loại gạch hình hộp.

Trên gạch trang trí hoa văn phong phú đa dạng tùy theo kiến trúc của mỗi tầng. Ở giữa lòng tháp không xây kín mà là một khoảng trống nhỏ.

Gạch dùng để xây dựng tháp Bình Sơn được nung với độ lửa cao. Để cho các viên gạch có thể đứng với nhau theo một chiều cao dựng đứng mà không cần vôi vữa, những người xây dựng tháp đã sáng tạo những phương pháp lắp ghép khá độc đáo. Viên gạch được chế tác có mấu và có gờ chỉ để giữ lấy nhau, đó là phương pháp xây gạch khẩu ở chân bệ.

Chân tháp có nhiều vành đai cánh sen chồng lên nhau làm cho khách tham quan có cảm tưởng như tòa tháp được mọc lên từ một bông sen lớn. 

Từ bệ tháp đến hết tầng hai có chiều cao khoảng 6m. Đây là nơi được các nghệ nhân trang trí hoa văn tinh xảo, kỹ lưỡng nhất. Bao gồm cánh sen, hoa cúc, rồng chạm nổi có sừng và cuộn tròn mình. 

Hoa văn tinh xảo trên gạch chứng tỏ bàn tay của các nghệ nhân vô cùng điêu luyện

 Họa tiết hoa văn trên tháp Bình Sơn vô cùng phong phú, nhưng cũng tùy theo vị trí mỗi tầng mà thiết kế, với nguyên tắc chung là càng lên cao càng đơn giản.

Từ tầng thứ 3 trở lên, trang trí thưa dần với những họa tiết hoa chanh, hoa cúc thành băng, vừa đủ để tạo nên vẻ đẹp, sự đường bệ và như là một ranh giới của phân tầng, bên cạnh các cửa tò vò ở bốn mặt tháp, cũng là thông tin về số tầng một cách hiệu quả hơn.

PV