Thuyền chải không phải là môn thể thao quần chúng. Đây là một trò hội trong các lễ hội truyền thống với một số quy tắc lễ nghi chặt chẽ. Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của các trò chơi truyền thống, trong 12 môn thi đấu Đại hội TDTT toàn tỉnh lần thứ V - 2018, thuyền chải và kéo co là 2 môn thể thao truyền thống được đưa vào thi đấu.
Vòng chung kết Giải đua thuyền chải Đại hội TDTT tỉnh năm 2018.
Với tính chất đặc biệt, Giải đua thuyền chải trong chương trình thi đấu Đại hội TDTT lần thứ V vừa diễn ra không có nội dung kết hợp, mở rộng như các môn thi đấu khác.
Giải có 6 đội đại diện cho 6 huyện, thành phố tham gia. Những đội tham gia thi đấu giải năm nay đều là cư dân của những thôn, làng nằm ven sông, có cuộc sống gắn bó với sông nước.
Với thành phố Phủ Lý là thôn Lê Lợi, xã Phù Vân; Kim Bảng là xóm 9 Tân Lang, xã Tân Sơn; Duy Tiên là xóm 6, xã Bạch Thượng; Bình Lục là xóm 7, xã Bình Nghĩa; Lý Nhân là xóm 7 Cao Đà, xã Nhân Mỹ và Thanh Liêm là xã Thanh Thủy. Trong những thôn, xóm này nhiều người đã được làm quen với thuyền chải qua những lễ hội truyền thống của quê hương như lễ hội làng ở Bạch Thượng, lễ hội Vũ Cố Đại Vương xã Thanh Thủy, lễ hội đình Cao Đà xã Nhân Mỹ.
Chính vì vậy việc tuyển chọn các vận động viên (VĐV) cho giải thuyền chải toàn tỉnh khá thuận lợi. Các VĐV không phân biệt độ tuổi nhưng phải có sức khỏe, sự dẻo dai và dày dạn kinh nghiệm sông nước. Mỗi đội quy định 12 người/thuyền, trong đó người lái và người giữ nhịp chải đóng vai trò quan trọng nhất.
Không phải là giải thường niên, chỉ 4 năm đại hội, giải mới được tổ chức một lần nên các đội rất hào hứng tập luyện. Anh Nguyễn Minh Khôi, thôn Lê Lợi, xã Phù Vân cho biết đây là lần thứ 8 anh tham gia giải thuyền chải của tỉnh. Đoạn đường đua trên sông Đáy chảy qua thành phố quá quen thuộc với anh và mọi người trong đội nhưng trước khi thi đấu các anh cũng phải tập luyện khoảng hơn một tháng.
Bởi theo anh cho biết thuyền chải là loại thuyền nhỏ, nhẹ, muốn thuyền lướt nhanh các tay chải phải nhanh, mạnh và đặc biệt phải quạt đều chải mới giành phần thắng.
Có nhiều đội, bên cạnh các thanh niên trai tráng còn có các cụ cao tuổi, đó đều là các lão chài có kinh nghiệm và bề dày gắn bó với sông nước và thường là người giữ lái hoặc bắt nhịp cho các thành viên trong đội. Có kinh nghiệm những người giữ lái sẽ biết nhìn dòng chảy để lái thuyền sao cho thẳng các chải không tốn sức nhưng vẫn đạt tốc độ trong phần đường đua đã quy định.
Cùng với thôn Lê Lợi, đội chải các huyện khác đều dành thời gian nhờ các huấn luyện viên của Trung tâm Huấn luyện và Thi đấu TDTT tỉnh hướng dẫn tập luyện, làm quen thuyền, quen đường đua ít nhất 10 ngày trước khi giải diễn ra. Vì vậy, giải thi đấu năm nay được đánh giá là có chất lượng khá đồng đều và kỹ thuật chải đẹp mắt.
Giải được chia làm 2 bảng, mỗi bảng 3 đội với chiều dài đường đua 2.500m (tính cả tiêu quay vòng). Các đội đều bốc thăm chọn thuyền và chọn đường đua. Yếu tố may mắn ở thuyền chải nằm nhiều ở phần bốc thăm đường đua.
Các làn đua trong (hai bên dọc theo sông) sẽ thuận lợi hơn các làn đua ở giữa. Bởi giữa dòng bao giờ nước cũng chảy mạnh, thuận chiều đi nhưng chiều về ngược nước, các tay chải sẽ nhanh mệt. Nước dọc bờ không mạnh sẽ khiến tốc độ thuyền chải nhanh hơn.
Ngoài yếu tố quyết định thắng thua, phần thi chải đẹp, đều và thanh thoát cũng chiếm phần ưu thế khi định giải. Để đạt được yêu cầu này, phần lớn nằm vào việc hò của người giữ nhịp chải.
Với sự tập luyện kỹ càng và nghiêm túc, đội chải của các đơn vị Kim Bảng, Phủ Lý, Thanh Liêm và Lý Nhân đã được vào thi đấu vòng chung kết. Thuận hơn khi bốc thăm vào đường đua biên cùng với kỹ thuật chải đẹp mắt, đội Kim Bảng đã bứt phá về đích sớm nhất và giành Huy chương Vàng của giải.
Làm nên thành công của giải còn nằm ở lực lượng cổ động viên đông đảo của các đơn vị. Họ chạy bộ, chạy xe cầm cờ sôi động reo hò dọc hai bên sông cổ vũ tinh thần đội nhà. Đây có lẽ là giải thi đấu vui và hào hứng nhất trong số 7 giải đã thi đấu của Đại hội TDTT cấp tỉnh.
Chia sẻ sau khi kết thúc giải, các đội đều mong muốn giải thuyền chải sẽ được tổ chức nhiều hơn nữa. Ngoài nội dung chải nam, khuyến khích thêm các đội chải nữ của các đơn vị. Vì đây là giải thi đấu mang đậm yếu tố cộng đồng và gần gũi với sinh hoạt văn hóa, lễ hội của người dân.
Chu Bình
Chu Bình