Có biết bao câu chuyện về những người anh hùng mà đến nay, dẫu đã qua hàng nửa thế kỷ nhưng vẫn được những cựu chiến binh (CCB), cựu thanh niên xung phong (TNXP), cựu cán bộ ngành giao thông vận tải từng tham gia chiến đấu, phục vụ chiến đấu trên tuyến lửa Trường Sơn thời đánh Mỹ tự hào lưu truyền như huyền thoại.
Với CCB Bùi Cộng Hòa (Mễ Thượng, phường Liêm Chính, TP. Phủ Lý) câu chuyện về người thương binh, Anh hùng LLVTND Khúc Văn Lượng (quê xã Thanh Thủy, Thanh Liêm), người đồng đội lái xe dũng cảm, có nhiều sáng kiến, sẵn sàng chấp nhận nguy hiểm hy sinh về mình để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mãi là một ký ức sâu đậm, không thể phai nhạt.
Những chiếc xe Zin 157 do Liên Xô viện trợ được mệnh danh là “người anh hùng” trên đường Trường Sơn. Ảnh tư liệu
Ngày đó, hòa vào khí thế chung của cả nước, những “xế trẻ” Khúc Văn Lượng, Bùi Cộng Hòa và đồng đội luôn khao khát cùng chiếc xe tải thân yêu chinh phục đỉnh Trường Sơn, góp sức đưa thật nhiều, thật nhanh những chuyến hàng chi viện chiến trường miền Nam. Hơn 10 năm lăn lộn ở tuyến lửa Trường Sơn, “tay xế” cừ khôi Khúc Văn Lượng cùng đồng đội đã vượt qua muôn ngàn suối sâu, đèo cao và vô vàn gian khổ, hiểm nguy, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Được bố trí cùng kíp lái nên Bùi Cộng Hòa (lái 2) có điều kiện chứng kiến nhiều câu chuyện cảm động về người đồng đội, đồng hương nổi tiếng - lái 1 Khúc Văn Lượng.
Nhớ về những ngày tháng đó, CCB Bùi Cộng Hòa rưng rưng trong dòng hồi ức: Có những trọng điểm, cung đường cứ 15 phút địch lại dội xuống một trận bom. Sự hy sinh, gian khổ là không thể nói hết nhưng bộ đội vận tải Trường Sơn với 2 sư đoàn ô tô cơ động luôn hoàn thành nhiệm vụ và trở nên nổi tiếng trên toàn tuyến với biệt danh: “Chiến mã Trường Sơn”; “Gan vàng dạ ngọc”; “Còn người, còn xe, còn hàng”… Chiếc xe tải đa dụng ba cầu khỏe leo đèo dốc Zin 157 do Liên Xô viện trợ dưới bàn tay điêu luyện của “hùng xế đường Trường Sơn” Khúc Văn Lượng càng trở nên vô cùng lợi hại.
Mỹ không ngừng leo thang đánh phá nhưng Đại đội 10 (Tiểu đoàn xe 781) của “hùng xế đường Trường Sơn” Khúc Văn Lượng cùng các đơn vị bạn vẫn ngày đêm chạy đua vận chuyển theo đội hình tập trung, “đi nhanh, về gọn, quay vòng nhanh”, nâng chiều dài tuyến đường xe chạy mỗi đêm từ 130 km lên 170 km. Anh hùng lái xe Khúc Văn Lượng trở nên nổi tiếng với kỷ lục chạy 18 chuyến/tháng, mỗi đêm chạy gần 200 cây số. Không ít đêm gặp máy bay Mỹ tăng cường rải bom, thả pháo sáng nhưng Khúc Văn Lượng và kíp lái không hề chùn bước, tìm cách cho xe chạy an toàn, kịp thời chuyển hàng về đích. Mùa khô 1967-1968, bất chấp bom đạn đánh phá ác liệt, tay lái cừ khôi Khúc Văn Lượng cùng đồng đội quyết đưa bằng được phương tiện, hàng hóa từ Đông Trường Sơn vượt sang Tây Trường Sơn theo chủ trương của Bộ Tư lệnh 559 để mở hướng tăng cường năng lực vận tải. Thời gian địch đánh phá ác liệt nhất, Bộ đội Trường Sơn có sáng kiến mở hơn 3 nghìn cây số đường kín giữa tán rừng khộp, săng lẻ giúp xe chạy được cả ban ngày. Từ đó, bất kể ngày đêm, dưới mưa bom bão đạn, Khúc Văn Lượng cùng đồng đội vững vàng tay lái chạy đua cùng khẩu hiệu hành động của toàn lực lượng bộ đội vận tải Trường Sơn: "Một xe cũng tấn công, một lái cũng chiến đấu”. Không thể chặn nguồn tiếp viện của hậu phương lớn miền Bắc cho tiền tuyến lớn miền Nam, giặc Mỹ âm mưu dùng loại bom từ trường thế hệ mới phong tỏa các tuyến đường Trường Sơn, gây không ít khó khăn cho công binh, TNXP, bộ đội vận tải.
Trong thời điểm khó khăn ấy, sáng kiến “dùng Zin 157 phá bom từ trường” của “hùng xế đường Trường Sơn” Khúc Văn Lượng và đồng đội là một “sáng kiến không tưởng” nhưng vô cùng hiệu quả. “Chiến mã Zin 157” bỏ hết hàng hóa (để có thể cơ động nhanh, linh hoạt) được bố trí kéo theo đủ thứ vật liệu kim loại (dây thép gai, thùng phuy, vỏ bom…) rồi cho chạy nhanh qua vị trí gần trái bom ở khoảng cách an toàn, tạo ra sóng điện trường kích bom phát nổ. Sáng kiến áp dụng thành công giúp bộ đội vận tải, công binh, công nhân giao thông, TNXP hóa giải nhiều tình huống nguy hiểm, mở đường an toàn cho hàng vạn chuyến xe qua. Lần ấy, thật trớ trêu trái bom từ trường bọn giặc nhà trời Mỹ ném xuống lại nằm chình ình ngay mép đường, một bên núi cao, một bên vực thẳm. Nếu áp dụng sáng kiến “dùng Zin 157 phá bom”, tài xế buộc phải cho xe chạy ở vị trí rất gần trái bom.
Nguy hiểm đã rõ nhưng nhiệm vụ thông đường không thể không hoàn thành. Một lần nữa “hùng xế đường Trường Sơn” Khúc Văn Lượng lại xung phong làm nhiệm vụ. Được chỉ huy chấp nhận, đơn vị tổ chức truy điệu trước kíp lái Khúc Văn Lượng - Bùi Cộng Hòa. Bố trí xong, mọi người được lệnh lùi ra xa, tìm chỗ trú ẩn an toàn để kíp lái thực hiện nhiệm vụ. Khúc Văn Lượng giành vị trí lái chính, Bùi Cộng Hòa lái phụ. Tất cả nín thở, hồi hộp theo dõi. Chiếc Zin 157 theo điều khiển của Khúc Văn Lượng rú ga “vẽ” một đường cua điệu nghệ gần quả bom trong thời gian nhanh nhất. Và khi chiếc xe vừa vút qua chừng non chục mét thì bom phát nổ. Tiếng nổ đinh tai, nhức óc, đất cát, khói bụi mù trời. “Chiến mã Zin 157” của Khúc Văn Lượng- Bùi Cộng Hòa bị sức công phá từ quả bom hất tung từ mặt đường lên đỉnh taluy rồi vật ngược trở lại mặt đường. Lái phụ Bùi Cộng Hòa do ép sát sàn xe nên đỡ ảnh hưởng hơn nhưng cũng bị chảy máu mũi. Lái chính Khúc Văn Lượng bị đập đầu vào vô lăng ngất đi mê man. Quả bom lỳ lợm bị hóa giải, cung đường mở thông trong niềm vui sướng, tự hào vô bờ của chỉ huy và đồng đội.
Một năm sau chiến tích ấy, tháng 12/1969, Chuẩn úy thương binh Khúc Văn Lượng được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVTND. Sau thời gian điều trị, an dưỡng, sức khỏe bình phục, “hùng xế” Khúc Văn Lượng trở lại cùng đồng đội Tiểu đoàn vận tải 781 thi đua với các đơn vị bạn tạo nên những chiến tích mà sau này khi tổng kết mọi người không khỏi ngỡ ngàng: Các đơn vị vận chuyển hơn 1 triệu tấn vũ khí, đạn dược, lương thực chi viện chiến trường; 2 năm (1973-1975) chở 40 vạn quân, tổ chức hành quân 25 đoàn binh khí kỹ thuật vào chiến trường, cơ động bằng xe cơ giới 10 lượt sư đoàn quân chủ lực... Không thể kể hết những “sự tích anh hùng” và hy sinh mất mát. Hàng chục đơn vị, cá nhân chiến đấu trên đường Trường Sơn được phong tặng, truy tặng danh hiệu cao quý Anh hùng LLVTND.
Thoáng đấy mà đã mấy chục năm có lẻ… giọng CCB Bùi Cộng Hòa trầm ngâm trong dòng hồi ức… Sau đại thắng mùa Xuân 1975, “hùng xế đường Trường Sơn”, thương binh Khúc Văn Lượng tiếp tục gắn bó với đơn vị thực hiện nhiệm vụ thời hậu chiến. Chuẩn úy, Trung đội trưởng Khúc Văn lượng sau đó trở thành Trung tá, Tiểu đoàn trưởng Tiểu đoàn 781 bộ đội vận tải, rồi về nghỉ hưu. Năm 1991, do di chứng nặng nề từ ảnh hưởng chất độc da cam và sức ép qua mấy lần phá bom, Anh hùng LLVTND, thương binh, “Tuấn mã đường Trường Sơn” Khúc Văn Lượng qua đời trong niềm tiếc thương, khâm phục của biết bao chỉ huy và đồng đội.
Thế Vĩnh
Thế Vĩnh