Trong lần cùng các cán bộ Chi cục Kiểm lâm tỉnh và những người bảo vệ rừng đi làm nhiệm vụ tại rừng Thanh Sơn (Kim Bảng), tôi được đến thăm thung Đồng Dâu, một thung nằm sâu trong rừng. Mất chừng 2 giờ đồng hồ đi bộ chúng tôi mới vào đến thung Đồng Dâu.
Vừa vào đến nơi, anh Dương Đắc Giang, người nhận đất rừng ở khu vực này bảo mọi người nghỉ ngơi một lát rồi lên núi thắp hương bà. Nói rồi, anh Giang chỉ tay lên vách núi trước mặt nói thêm, tuy nhìn thế thôi nhưng không khó đi đâu, trên đấy có cả bệ đá hẳn hoi cho mọi người nghỉ chân. Anh Giang cũng giải thích luôn: Bà chính là nữ tướng Lê Chân.
Bia đá thờ nữ tướng Lê Chân tại thung Đồng Dâu trong rừng Thanh Sơn (Kim Bảng).
Mặc dù đã thấm mệt do vừa trải qua chặng đường rừng khá dài, nhưng dừng chân chừng 10 phút, cả đoàn đã đề nghị anh Giang đưa lên núi thắp hương bà. Quả thực đường lên khá dễ đi, dốc đá thoai thoải xếp thành bậc tự nhiên, chỉ qua mấy bụi cây ven chân núi và trèo lên khoảng hơn 10m là tới nơi. Trên đó có 3 phiến đá bằng phẳng xếp cạnh nhau vừa cho khoảng hơn 10 người đứng thoải mái. Phía trên vách đá là tấm bia đá thờ nữ tướng Lê Chân, phía dưới có đặt một bát hương. Điều khá thú vị là phía trên nơi đặt bát hương và tấm bia đá là vách đá dựng đứng như bức tường thành cản bước quân giặc. Cả đoàn lần lượt thắp hương và mong bà phù hộ cho chuyến đi an toàn, hiệu quả…
Theo truyền thuyết xưa kể lại, vùng rừng Thanh Sơn là một trong những nơi đóng quân diệt giặc của nữ tướng Lê Chân. Trận đánh cuối cùng của bà tại thung Đồng Loạn (phía ngoài thung Đồng Dâu) khi thấy thế yếu, quân sỹ bị thiệt hại, nhiều khả năng thua trận, bà khuyên những người còn lại luồn rừng về quê, còn mình chạy lên đỉnh núi Giát Dâu tuẫn tiết. Được biết, tại thung Bể rừng Thanh Sơn trước đây đã có một ngôi chùa thờ bà, hiện nay vẫn còn dấu tích nền móng và bia đá cổ. Với thung Đồng Dâu, cách đây hơn 20 năm, một số hộ dân, trong đó có gia đình anh Giang vẫn sinh sống, sau đó, thực hiện Dự án 135 trồng rừng nên được di dãn dân về vùng kinh tế mới thôn Hồng Sơn nhưng vẫn nhận trồng rừng sản xuất tại đây.
Cách đây khoảng gần 10 năm, qua nghiên cứu và tìm hiểu Ban khánh tiết đền thờ nữ tướng Lê Chân tại thôn Hồng Sơn (Thanh Sơn) đã đưa bia đá và lập bát hương thờ bà tại núi Giát Dâu trong thung Đồng Dâu. Nội dung bia đá ghi rõ: "Ngày 13/7 năm Quý Mão, Công nguyên năm 43. Vì độc lập tự chủ nước nhà, đánh quân xâm lăng Mã Viện phương Bắc. Nữ tướng Lê Chân đã kiên cường chiến đấu và oanh liệt hy sinh. Tinh thần bất khuất, khí tiết anh hùng của nữ tướng đã tô thắm sử hồng dân tộc". Bia đá cũng ghi sự tích về bà Lê Chân, năm sinh, quê quán, nơi bà mộ quân cùng Hai Bà Trưng khởi nghĩa chống quân đô hộ Đông Hán.
Ông Dương Hồng Ngàn, Trưởng ban khánh tiết đền nữ tướng Lê Chân (thôn Hồng Sơn, Thanh Sơn, Kim Bảng) cho biết: Nữ tướng Lê Chân chiến đấu và tuẫn tiết tại núi Giát Dâu trong thung Đồng Dâu từ trước đến nay chỉ là truyền thuyết được truyền miệng lại. Việc lập bia đá tại đây để sự tích được lưu giữ lại bằng hiện vật cho thế hệ mai sau...
Gần 10 năm qua, mặc dù không được giao, nhưng gia đình anh Giang thường xuyên trông nom, thắp hương đều đặn vào các ngày rằm, mùng một và ngày giỗ của bà. Những người đi rừng khi qua đây cũng đều dừng chân thắp hương tưởng nhớ công lao của nữ tướng. Cũng theo anh Giang, mọi người quan niệm, thắp hương cho bà khi đi rừng sẽ gặp điều may mắn. Với gia đình anh, sản xuất trong khu vực thung Đồng Dâu này luôn gặp thuận lợi, ít bị thất bát…
Với tôi, lần đi rừng này thật đáng nhớ. Chuyến đi cho tôi được biết thêm địa danh gắn liền với tên tuổi, sự nghiệp của bà Lê Chân - một nữ tướng xuất sắc thời Hai Bà Trưng.
Ông Dương Hồng Ngàn cho biết thêm: Ban khánh tiết đền thờ nữ tướng Lê Chân đang xin các cấp chính quyền sửa sang lối vào thung Đồng Dâu để thuận tiện cho du khách tới đây thắp hương tưởng nhớ nữ tướng Lê Chân.
Mạnh Hùng