Hiện nay, rác thải sinh hoạt ở nhiều địa phương được thu gom đưa ra các bãi rác tạm ngay sát đồng ruộng. Tuy nhiên, do không có biện pháp xử lý triệt để dẫn tới gây ô nhiễm môi trường khu vực xung quanh, tác động không nhỏ đến sản xuất của người dân.
Từ bãi rác tạm ở Phú Phúc
Thửa ruộng 2,5 sào của bác Trần Thị Hương, xóm 7, xã Phú Phúc (Lý Nhân) nằm cạnh bãi rác tạm của xã. Lúc nào nước trên ruộng cũng ngả màu đen sậm do nước từ bãi rác chảy vào.
"Bãi rác ảnh hưởng rất lớn đến quá trình sản xuất của gia đình. Quá trình làm ruộng vào những ngày trở trời mùi hôi bốc lên nồng nặc. Chúng tôi đã có ý kiến lên chính quyền xã cả năm nay nhưng vẫn chưa có biện pháp xử lý." Bác Hương bức xúc.
Bước vào sản xuất vụ lúa xuân năm nay, để hạn chế nước bẩn ngấm từ bãi rác, bác Hương đã phải đào rãnh để nước bẩn chảy ra đoạn kênh bên cạnh. Không những vậy, trong quá trình làm ruộng, chăm sóc lúa bác Hương còn phải nhặt các loại rác, nhất là túi nilon bay từ bãi rác vào ruộng. Được biết, năm trước nước ô nhiễm ngấm từ bãi rác vào ruộng nhiều dẫn đến tình trạng cây lúa bị lốp, tỷ lệ trỗ bông rất thấp.
Bãi rác tạm gây ô nhiễm môi trường đồng ruộng tại xã Phú Phúc (Lý Nhân).
Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, trước đây khi Nhà máy Ba An còn vận chuyển rác đưa đi xử lý đã xây dựng bể trung chuyển. Sau khi Nhà máy Ba An ngừng hoạt động giữa năm 2016, bể trung chuyển này không còn. Tuy nhiên, đây vẫn là điểm mà người dân của các xóm 4, 5, 6, 7, 8, thuộc miền Nhân Phúc thu gom rác ra đây bỏ.
Sau một thời gian, lượng rác quá nhiều đã tràn ra và lấp kín cả đoạn kênh bên cạnh, ước tính lên đến cả trăm m3. Lượng rác nhiều, dồn ứ đã gây ô nhiễm cục bộ trên đồng ruộng mặc dù được đốt thường xuyên nhưng chỉ giải quyết được phần bên trên. Không chỉ gia đình bác Hương, nhiều hộ dân có diện tích sản xuất cạnh bãi rác cũng bị ảnh hưởng. Có hộ còn làm rào chắn phía bãi rác ngăn túi nilon, giấy bay vào ruộng…
Ông Trần Công Vĩnh, Giám đốc HTX nông nghiệp Nhân Phúc (Phú Phúc) cho biết: Bãi rác đang ảnh hưởng đến diện tích sản xuất của HTX trong khu vực, nhất là nước thải ngấm vào các ruộng. HTX đã báo cáo với xã, và hiện cũng chưa có biện pháp xử lý ô nhiễm.
Loay hoay xử lý các bãi rác tạm trên đồng ruộng
Sau khi các nhà máy xử lý rác ngừng thu gom, trên địa bàn tỉnh nhiều bãi rác tạm trên đồng ruộng hình thành. Tại nhiều xã bố trí mỗi thôn, xóm có 1 điểm tập kết rác, cơ bản đều nằm ngoài cánh đồng, trên diện tích đất công ích xa khu dân cư, ở một số nơi còn xuất hiện bãi rác tự phát. Và các bãi rác tạm này đang có chiều hướng ngày càng mở rộng.
Tại xã Vũ Bản (Bình Lục), ngoài 2 bể trung chuyển, đã bố trí được 5 bãi rác tạm ở các thôn, xóm. Nhưng hiện nay, các điểm tập kết rác đều quá tải, gây ô nhiễm cục bộ. Có bãi rác nằm sát trang trại chăn nuôi bò thịt tập trung dẫn đến nguy cơ phát sinh dịch bệnh cao...
Tại xã Thanh Hương (Thanh Liêm) có 3 bãi rác tạm với lượng rác thải còn tồn đọng lên đến hàng chục m3, ảnh hưởng đến môi trường đồng ruộng. Việc xử lý đang rất khó khăn do lượng rác đổ ra mỗi ngày khá nhiều. Ông Phạm Văn Nam, Chủ tịch UBND xã Thanh Hương cho biết: Xã chưa biết làm thể nào để xử lý dứt điểm ô nhiễm môi trường từ các bãi rác tạm trên đồng ruộng. Trong khi đó, kinh phí của xã có hạn nên không thể tổ chức chôn lấp định kỳ.
Cần biện pháp xử lý hiệu quả
Xã Tân Sơn (Kim Bảng) là một trong những xã xử lý khá tốt ô nhiễm môi trường tại các bãi rác tạm. Trên địa bàn xã hiện đang có 2 bãi rác để các tổ thu gom trong khu dân cư đưa ra xử lý. Tại các bãi rác này, xã thuê riêng 2 người làm nhiệm vụ nhắc nhở các tổ thu gom đổ đúng vị trí. Đồng thời, thường xuyên phơi hong và đốt rác bảo đảm trong khu vực đổ không bị quá tải tràn ra đường, ruộng sản xuất...
Đặc biệt, xã tăng cường tuyên truyền trên hệ thống loa truyền thanh để người dân nâng cao ý thức bảo vệ môi trường, không tự ý mang rác thải sinh hoạt ra đổ ở những nơi công cộng, ven đường... Lực lượng chức năng (cán bộ thôn, xóm, công an viên...) có trách nhiệm giám sát ngăn chặn khi phát hiện trường hợp cá nhân bỏ rác không đúng nơi quy định báo cáo xã có biện pháp xử lý. Chính vì thế, trên địa bàn Tân Sơn không có các bãi rác tự phát và các bãi rác tạm được bố trí hạn chế đáng kể ô nhiễm môi trường xung quanh.
Ông Nguyễn Văn Dũng, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Sơn cho biết: Xã có dân số đông (hơn 10 nghìn người), nên lượng rác thải bỏ ra hằng ngày rất lớn. Vì thế, việc thu gom, xử lý rác phải triệt để, chặt chẽ không để tình trạng sạch thôn, xóm nhưng lại ô nhiễm ngoài đồng, ảnh hưởng đến sản xuất.
Từ cách làm của xã Tân Sơn cho thấy vẫn có những biện pháp xử lý hiệu quả, hạn chế được ô nhiễm môi trường của các bãi rác tạm trên đồng ruộng. Vấn đề là chính quyền các xã cần tổ chức thu gom, xử lý, không để người dân tự mang rác sinh hoạt ra bỏ ngoài môi trường.
Cùng với đó, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức của người dân, nhất là áp dụng biện pháp phân loại rác xử lý rác hữu cơ ngay tại hộ gia đình. Như vậy, giúp lượng rác phải thu gom bỏ ra bãi tập trung ít hơn, theo tính toán bằng 40 - 50% khi chưa phân loại. Các xã cần bố trí ngân sách phù hợp cho việc xử lý rác tại các bãi tập trung.
Được biết, từ khi các doanh nghiệp ngừng thu gom, nguồn kinh phí vận chuyển, xử lý được tỉnh chuyển về các huyện để thực hiện tại cơ sở. Các xã bố trí địa điểm và tổ chức việc chôn lấp theo đúng quy trình kỹ thuật đã được ngành chức năng hướng dẫn.
Theo ông Lê Văn Hưng, Phó Chi cục trưởng phụ trách Chi cục Môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường), trong khi việc xử lý rác tại nhà máy chưa thực hiện được thì các xã vẫn phải chủ động trong việc quy hoạch, bổ sung các điểm chôn lấp rác thải hợp vệ sinh, bảo đảm xử lý hết lượng rác thải sinh hoạt thu gom trong khu dân cư.
Mạnh Hùng
Mạnh Hùng