Ngày 2/12/2016, UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch 2923/KH - UBND về việc thực hiện rà soát, xử lý những tồn tại, vi phạm về đất đai trong quá trình thực hiện Kế hoạch 566 của UBND tỉnh tại các huyện, thành phố. Tuy nhiên, trong quá trình xử lý những trường hợp sử dụng đất chưa hợp pháp, các địa phương gặp không ít khó khăn.
Theo tổng hợp của Sở Tài nguyên và Môi trường, toàn tỉnh có 259.389 thửa đất trong khu dân cư, bao gồm: 250.483 thửa đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), trong đó đã phát cho người dân 246.573 GCNQSDĐ, chưa phát 3.910 giấy; tổng số thửa chưa được cấp GCNQSDĐ là 8.906 thửa, trong đó có 1.459 thửa đã xây dựng phương án. Thực hiện Kế hoạch 2923/KH - UBND của UBND tỉnh, các huyện, thành phố tiến hành rà soát đã phát hiện hàng nghìn trường hợp vi phạm trong quá trình xử lý, sử dụng đất.
Tại huyện Duy Tiên, sau khi rà soát, đã phát hiện 4.347 trường hợp vi phạm bao gồm: 3.358 trường hợp hợp pháp hóa đất nông nghiệp vượt hạn mức sai quy định; 155 trường hợp xử lý hợp pháp hóa, cấp GCNQSDĐ là đất ở quá hạn mức; 27 trường hợp GCNQSDĐ in sai với phương án đã phê duyệt (tại thời điểm phê duyệt phương án đất nông nghiệp nhưng hợp pháp hóa thành đất ở); 1 trường hợp lấn chiếm cả thửa, hiện trạng không có nhà ở, hợp pháp hóa thành đất ở; 737 trường hợp chuyển mục đích sử dụng đất, tự ý xây dựng nhà ở, công trình trên đất nông nghiệp; 69 trường hợp tự ý chuyển đổi mục đích sử dụng đất trong nội bộ nhóm đất nông nghiệp.
Một số hộ dân ở xã Thanh Hà (Thanh Liêm) đã được xử lý hợp pháp hóa đất ở.
Tại huyện Thanh Liêm, đã phát hiện 791 trường hợp vi phạm, trong đó có 526 trường hợp vi phạm hợp pháp hóa đất nông nghiệp vượt hạn mức trên 180 - 250 m2; 128 trường hợp vi phạm hợp pháp hóa đất nông nghiệp vượt hạn mức trên 250m2; 16 trường hợp vi phạm hợp pháp hóa đất ở nhưng hiện trạng chưa có nhà ở; 25 trường hợp vi phạm Luật Đất đai được hợp pháp hóa đất nông nghiệp hiện nay đã xây dựng công trình nhà ở và 96 trường hợp vi phạm khác…
Sau khi các ngành chức năng và các huyện, thành phố rà soát việc thực hiện Kế hoạch 566/KH - UB của UBND tỉnh cho thấy: Phần lớn số thửa được xử lý theo quy định, đã hạn chế được tình trạng vi phạm trong quá trình sử dụng đất đai, nâng cao được nguồn thu cho ngân sách. Tuy nhiên, tại một số địa phương, việc thực hiện Kế hoạch 566 còn nhiều tồn tại, vướng mắc như: hợp pháp hóa vượt diện tích còn nhiều (kể cả đất ở và đất nông nghiệp).
Ông Nguyễn Mạnh Đạt, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Duy Tiên cho biết: Sau khi rà soát, huyện Duy Tiên đã phát hiện 3.358 trường hợp hợp pháp hóa đất nông nghiệp vượt hạn mức sai quy định; 155 trường hợp xử lý hợp pháp hóa, cấp GCNQSDĐ là đất ở quá hạn mức. Sở dĩ có tình trạng này là do các hộ vi phạm từ trước đây, nếu chỉ hợp pháp hóa 180 m2/hộ, thì diện tích còn lại 5-10 m2 hoặc vài chục m2 (liền kề với diện tích hợp pháp hóa), nằm xen kẹp trong khu dân cư, Nhà nước rất khó quản lý nên các địa phương đã đưa vào phương án hợp pháp hóa vượt hạn mức cho bà con. Hiện, Duy Tiên cũng đã đề nghị các cấp có thẩm quyền cho phép giữ nguyên phương án hợp pháp hóa ban đầu đối với những hộ hợp pháp hóa vượt hạn mức.
Cũng như huyện Duy Tiên, các huyện và thành phố đã đề xuất đối với những hộ hợp pháp hóa đất nông nghiệp và đất ở vượt hạn mức cho giữ nguyên phương án đã phê duyệt.
Ngoài các vi phạm trên, sau khi các ngành chức năng rà soát còn phát hiện: số hộ đã được phê duyệt phương án nhưng chưa được cấp GCNQSDĐ còn nhiều; việc xác định thời điểm, hiện trạng đất vi phạm để làm căn cứ xây dựng phương án hợp pháp chưa đúng quy định; việc triển khai thu tiền sử dụng đất theo phương án đã được xét duyệt còn chậm; còn nhiều vị trí đất vi phạm hành lang ATGT; vi phạm quy hoạch; in sai GCNQSDĐ so với phương án được phê duyệt. Tại thành phố Phủ Lý còn một số khu tập thể (cũ) do các doanh nghiệp, đơn vị cấp cho công nhân, nhân viên đến nay các hộ đã xây dựng nhà ở song việc xây dựng phương án gặp nhiều khó khăn do diện tích quá nhỏ, có những hộ đang sử dụng 20 - 35 m2, không đủ diện tích để cấp GCNQSDĐ theo quy định.
Trên cơ sở rà soát những trường hợp vi phạm trong quá trình sử dụng đất theo Kế hoạch 566/KH - UBND của UBND tỉnh, các địa phương đã đề xuất phương án và đề nghị các cấp có thẩm quyền sớm có hướng dẫn cụ thể để triển khai thực hiện.
Trần Hữu
Trần Thoan