Sau gần 10 năm được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng với nguồn vốn hơn 11 tỷ đồng, nhưng hiện nay Dự án nuôi trồng thủy sản tập trung thâm canh xã Đức Lý, huyện Lý Nhân (sau đây gọi là Khu NTTS) vẫn dở dang, không thể đưa vào hoạt động, gây lãng phí nguồn vốn đầu tư. Vì vậy, ngành nông nghiệp đã đưa Khu NTTS ra ngoài quy hoạch NTTS của tỉnh.
Từ khi triển khai dự án năm 2006 đến năm 2011, đã có nhiều hạng mục của Dự án Khu NTTS được đầu tư xây dựng hoàn thành như: Trạm bơm Đức Lý (cùng các hạng mục đi kèm như: nhà quản lý, cống xả trạm bơm, cống Long Xuyên, và cống điều tiết C4-1, C4-2); trạm điện, đường dây điện hạ thế dọc các trục đường; tuyến kênh kiên cố chính (kênh nổi)… Được biết, toàn bộ các hạng mục xây dựng này thuộc phần kinh phí hỗ trợ của Nhà nước và đều đã hoàn thành từ năm 2011, với tổng nguồn vốn thực hiện 11,965 tỷ đồng (không sử dụng đến nguồn vốn dự phòng). Tuy nhiên, sau gần 10 năm Khu NTTS vẫn là ruộng cấy?
Trạm bơm xã Đức Lý (Lý Nhân) xây dựng phục vụ Khu NTTS tập trung bị bỏ không nhiều năm.
Dự án đầu tư dở dang, các công trình hoàn thành không được sử dụng đang ngày một xuống cấp. Trạm bơm Đức Lý từ khi xây dựng đến nay, chỉ chạy thử được mấy giờ đồng hồ, còn lại hoàn toàn đóng cửa không hoạt động. Cho đến tận bây giờ sau gần 10 năm xây dựng nhưng do các công trình hạ tầng đã được đầu tư phần lớn không phù hợp với sản xuất cây lúa nên vẫn không thể phát huy tác dụng.
Bác Lê Văn Công, thôn Tế Xuyên, cho biết: Nhà ngay sát trạm bơm Đức Lý nên tôi biết rất rõ công trình được xây dựng chắc chắn và hiện đại; máy bơm được đưa về lắp đặt đều mới, có cả nhà quản lý trạm. Tuy nhiên, sau khi xây dựng gần 10 năm nay, trạm bơm này chỉ chạy thử, sau đó khóa cửa cho đến nay. Trạm điện được xây dựng gần trạm bơm cũng bị bỏ không, phần lớn các cột điện đều bị đổ do bão...
Dự án Khu NTTS có diện tích 73,14 ha trên vùng đất trũng cấy lúa kém hiệu quả được chuyển sang nuôi trồng thủy sản nước ngọt nhằm cho giá trị kinh tế cao hơn. Trên diện tích của dự án xây dựng 61 ao nuôi, còn lại là hạ tầng đường giao thông, kênh mương... Tổng nguồn vốn đầu tư dự án 21,753 tỷ đồng. Trong đó, nguồn vốn Trung ương hỗ trợ 13,001 tỷ đồng gồm: chi phí xây lắp các công trình hạ tầng (nâng cấp đường giao thông, xây dựng trạm bơm, kênh mương trục chính, hệ thống điện…), chi phí khác và chi phí dự phòng; nguồn vốn của địa phương và nhân dân đóng góp 8,752 tỷ đồng đầu tư xây lắp các công trình nội đồng.
Việc triển khai dự án ban đầu được thực hiện đúng trình tự, trong đó có việc họp bàn và lấy ý kiến thống nhất của người dân trong vùng dự án. Người dân nơi đây cũng rất hy vọng về dự án với hình thức sản xuất mới sẽ mang lại cuộc sống no ấm. Ông Nguyễn Quang Phi, Chủ tịch UBND xã Đức Lý cho biết: Khi triển khai xây dựng Khu NTTS được kỳ vọng sẽ giúp thay đổi căn bản sản xuất nông nghiệp vốn chỉ dựa chủ yếu vào cây lúa của nhân dân trong xã.
Hy vọng là thế, nhưng điều đáng nói là hiện nay Khu NTTS đã bị loại bỏ ra ngoài vùng quy hoạch thủy sản của tỉnh. Nguyên nhân dẫn đến Khu NTTS mặc dù đã được đầu tư cơ bản các công trình hạ tầng phục vụ sản xuất nhưng đến nay vẫn bị bỏ dở có cả nguyên nhân khách quan và chủ quan. Trong đó, có khó khăn về nguồn vốn đối ứng của xã, do chính quyền cơ sở không tìm được nguồn vốn để xây dựng phần hạ tầng nội đồng theo cam kết khi thực hiện dự án.
Được biết, ngân sách của xã Đức Lý rất hạn hẹp, mỗi năm thu thường xuyên của xã chỉ đạt hơn 100 triệu đồng, còn lại phải xin trợ cấp của ngân sách cấp trên. Ông Nguyễn Quang Phi cho biết thêm: Dự án không thực hiện được là do chưa có sự quyết liệt trong việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện của lãnh đạo xã khi đó.
Còn về phía người dân, theo thống nhất ban đầu các hộ sẽ dồn đổi ruộng đất và cho thuê ruộng để các hộ có nhu cầu đào ao nuôi cá theo đúng quy chuẩn của dự án, nhưng đến khi thực hiện lại không tìm được tiếng nói chung. Do vậy, đã không thực hiện được đúng quy hoạch, nhất là với việc đào đắp diện tích ao nuôi. Sau khoảng 7 năm từ khi hoàn thành xây dựng xong hạ tầng (phần vốn Nhà nước hỗ trợ) nhưng vùng quy hoạch vẫn là ruộng cấy lúa theo nguyên trạng trước đây của người dân, chỉ có một số diện tích ao nuôi trước đó vẫn đang được thả cá. Như vậy, ý tưởng, mục tiêu của dự án vẫn nằm trên giấy?!
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Quốc Đạt, Giám đốc Sở NN & PTNT cho biết: Việc ngành nông nghiệp đưa Khu NTTS xã Đức Lý ra khỏi quy hoạch phát triển thủy sản của tỉnh là do xã không thể triển khai phần vốn đối ứng, trong đó có tổ chức đào ao nuôi cá. Đối với các công trình hạ tầng đã được nghiệm thu và bàn giao cho xã, nhưng do Khu NTTS không hình thành nên chưa thể sử dụng. Tới đây, ngành sẽ đề nghị huyện Lý Nhân xem xét, đánh giá lại, với những công trình phù hợp phục vụ sản xuất lúa sẽ cho khai thác phát huy hiệu quả và tính toán xử lý những công trình không phù hợp.
Mạnh Hùng
Mạnh Hùng