Sản xuất vụ đông luôn được xác định là vụ chính thứ 3 trong năm cùng với 2 vụ lúa. Đây là vụ được định hướng áp dụng các loại cây trồng hàng hóa đem lại thu nhập cao cho người dân. Tuy nhiên, việc mở rộng sản xuất vụ đông hiện nay, nhất là các loại cây trồng hàng hóa đang gặp khó khăn do thiếu lao động.
HTX dịch vụ nông nghiệp Thôn Nội, xã Đồng Du (Bình Lục) nhiều năm trước là vùng có phong trào trồng vụ đông khá tốt. Năm cao điểm, toàn HTX gieo trồng hơn 90 ha cây vụ đông, với nhiều loại cây hàng hóa có giá trị xuất khẩu, như: dưa chuột bao tử, ớt, cà chua bi… Tuy nhiên, hiện nay sản xuất vụ đông của HTX giảm cả diện tích và đối tượng cây trồng hàng hóa. Nguyên nhân là do nguồn lao động tham gia làm nông nghiệp giảm mạnh, hiện lao động chủ yếu là người cao tuổi, đa phần lực lượng lao động chính chuyển sang làm công nhân cho doanh nghiệp hoặc các ngành nghề khác.
Lao động trẻ ngày càng vắng bóng trên đồng ruộng.
Được biết, vụ đông 2017 - 2018, HTX Thôn Nội có kế hoạch gieo trồng 52 ha cây màu. Trong đó, riêng cây dưa chuột xuất khẩu dự kiến trồng hơn 3 ha, theo hợp đồng đã ký kết với doanh nghiệp chế biến nông sản. Tuy nhiên, khi triển khai về xóm, có rất ít hộ dân đăng ký trồng dưa chuột do không có lao động.
Hiện sắp bước vào vụ gieo trồng nhưng diện tích đăng ký sản xuất dưa chuột xuất khẩu mới chưa được 1 ha, nằm rải rác ở các xóm. Với diện tích quá ít, rất khó để HTXDVNN Thôn Nội triển khai tổ chức sản xuất do còn liên quan đến công tác tưới tiêu, thu mua sản phẩm bởi sản lượng ít. Không riêng cây dưa chuột xuất khẩu, khả năng kế hoạch gieo trồng vụ đông của HTX trong vụ này cũng khó hoàn thành.
Ông Nguyễn Văn Sở, Giám đốc HTXDVNN Thôn Nội cho biết: Phần lớn lao động trong độ tuổi tại địa phương không còn gắn bó với đồng ruộng. Tình trạng này dẫn đến rất nhiều khó khăn cho sản xuất vụ đông. Đặc biệt, những loại cây trồng hàng hoá như dưa chuột xuất khẩu… đòi hỏi có lực lượng lao động chăm sóc, thu hái hằng ngày.
Không riêng gì ở HTX Thôn Nội, sản xuất vụ đông của nhiều nơi trong tỉnh cũng đang chịu tác động bởi quá trình chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn. Ngay cả ở những địa phương có truyền thống và thế mạnh sản xuất vụ đông cũng không nằm ngoài khó khăn chung này.
Tại xã Nhân Nghĩa (Lý Nhân), phong trào trồng cây vụ đông hàng hóa xuất khẩu đang giảm khá nhiều. Với cây chủ lực dưa chuột xuất khẩu, vào thời gian cao điểm toàn xã trồng 65 ha, gần đây vụ cao điểm nhất chỉ trồng được 54 ha, giảm hơn 10 ha. Do vậy, mặc dù diện tích sản xuất vụ đông của xã vẫn duy trì hơn 380 ha, chiếm trên 80% diện tích đất 2 lúa, nhưng giá trị đã giảm do người dân chuyển sang trồng bí, ngô cho giá trị thấp hơn vì cần ít công lao động hơn.
Về vấn đề này, ông Đinh Viết Cương, Giám đốc HTX Nông nghiệp Nhân Nghĩa cho biết: Lao động làm nông nghiệp của địa phương hiện nay giảm về số lượng và cả chất lượng. Phần lớn lao động trẻ, khỏe đi làm bên ngoài, chỉ còn các lao động đứng tuổi gắn bó với đồng ruộng. Do đó, không đáp ứng được yêu cầu sản xuất cây trồng hàng hóa xuất khẩu, đòi hỏi cần nhiều công lao động. Vì thế, sản xuất vụ đông của địa phương đang phải chuyển dịch sao cho phù hợp với điều kiện lao động hiện nay.
Thực tế cho thấy, lao động sản xuất nông nghiệp nói chung đang giảm rõ rệt. Ngay với 2 vụ lúa, lý giải cho việc cơ giới hóa được áp dụng nhanh, nhất là khâu thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, hay người dân áp dụng phương pháp lúa gieo thẳng nhiều, có một nguyên nhân quan trọng là do thiếu lao động. Chị Phạm Thị Hòa, thôn Tàu Giang, xã Nhân Nghĩa tâm sự: Gia đình tôi trước đây thường xuyên trồng hơn 2 sào dưa chuột bao tử xuất khẩu trong vụ đông. Hiện nay, lao động chủ yếu còn mình tôi mặc dù vẫn duy trì diện tích trồng cây vụ đông, nhưng một nửa tôi phải chuyển sang trồng bí xanh, chỉ còn trồng 1 sào dưa chuột xuất khẩu.
Khuyến khích phát triển sản xuất vụ đông, chính quyền các cấp, các HTXDVNN đều có biện pháp hỗ trợ bà con như, mở các lớp tập huấn, hướng dẫn kỹ thuật gieo trồng, hỗ trợ kinh phí tưới tiêu phục vụ sản xuất, thậm chí có nơi khen thưởng hằng tuần nếu hoàn thành vượt mức kế hoạch gieo trồng các loại cây hàng hóa. Cùng với đó, các HTXDVNN chú trọng việc ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm vụ đông cho người dân, bảo đảm giá cả và đầu ra ổn định giúp người dân yên tâm trong quá trình sản xuất… |
Mạnh Hùng
Mạnh Hùng