Trong cơ cấu sản xuất vụ đông, cây ưa lạnh đóng vai trò quan trọng, chiếm hơn 30% tổng diện tích cả vụ (hơn 8.000 ha) theo kế hoạch, với cây trồng chủ yếu là những loại rau, củ, quả thực phẩm phục vụ nhu cầu thị trường dịp cuối năm. Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu tiêu thụ lớn vào dịp Tết Nguyên đán, hiện, các địa phương trong tỉnh đang tập trung đẩy mạnh mở rộng diện tích gieo trồng cả trên đất chuyên màu và đất lúa.
Thời điểm này, các hộ dân thôn Tam, xã Liêm Cần (Thanh Liêm) đang khẩn trương vừa làm đất, vừa xuống giống cây rau cần. Đây là loại cây vụ đông muộn đặc trưng trên vùng đất trũng được nông dân trong xã duy trì sản xuất hơn 10 năm nay. Chị Đào Thị Hằng, một người dân thôn Tam cho biết: Cuối tháng 10 là thời điểm phù hợp nhất để trồng cây rau cần do có đặc tính ưa lạnh. Cây dễ trồng, dễ chăm sóc, chỉ sau khoảng hơn 1 tháng xuống giống là có thể cho thu hoạch lứa đầu và kéo dài vụ sang đầu xuân. Giá trị thu được từ cây rau cần không thua kém bất kỳ loại cây vụ đông nào khác, đạt bình quân 7 triệu đồng/sào.
Ở xã Liêm Cần, cây ưa lạnh thường xuyên chiếm hơn 30% tổng diện tích gieo trồng của vụ đông. Vụ đông năm nay, cây trồng ưa lạnh tiếp tục được người dân mở rộng lên khoảng 13 ha, tăng 3 ha so với vụ đông trước. Các cây trồng khá đa dạng, gồm: rau cần, khoai tây, rau đậu các loại. Để việc sản xuất cây trồng vụ đông muộn được bảo đảm cả về thời vụ và diện tích, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp (HTXDVNN) Liêm Cần triển khai thực hiện tốt khâu dịch vụ; chỉ đạo các chủ máy cày làm đất kịp thời, nhất là cho diện tích trồng khoai tây. Đồng thời, Hội đồng quản trị HTX liên hệ với doanh nghiệp giống cây trồng nhập giống khoai tây Đức chất lượng từ Lâm Đồng về cung ứng cho người dân. Ông Vũ Văn Báu, Giám đốc HTXDVNN Liêm Cần cho biết: Hằng năm, Hội đồng quản trị HTX tham mưu với UBND xã xây dựng kế hoạch vụ đông gắn với vụ mùa để bố trí vùng sản xuất phù hợp. Vào vụ, HTX điều hành để việc gieo trồng cây vụ đông, nhất là những cây ưa lạnh bảo đảm về cả cơ cấu và diện tích. Những cánh đồng trồng cây vụ đông tại xã cho giá trị bằng cả 2 vụ lúa cộng lại, nâng cao thu nhập cho người dân.
Nông dân thôn Thanh Nộn (Thanh Sơn, Kim Bảng) tập trung sản xuất vụ đông.
Với đặc thù sản xuất 2 vụ lúa muộn không thuận lợi làm vụ đông sớm, nên các cây ưa lạnh được huyện Thanh Liêm đặc biệt quan tâm phát triển. Trong xây dựng cơ cấu mùa vụ của vụ đông, huyện bố trí cây vụ đông muộn chiếm gần 45% diện tích, cao hơn bình quân chung của tỉnh. Các loại cây chủ lực được tập trung sản xuất: khoai tây (khoảng 30 ha), rau thực phẩm (gần 200 ha), tập trung ở các xã: Liêm Cần, Thanh Tân, Thanh Nghị, Thanh Hải… Đây là những vùng sản xuất rau thực phẩm chính cung cấp trên địa bàn, nhất là cho người lao động tại các khu, cụm công nghiệp. Theo bà Đỗ Thị Thanh Nga, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN & PTNT) huyện Thanh Liêm, tiến độ gieo trồng cây vụ đông ưa lạnh trên địa bàn huyện đang được bảo đảm. Khả năng, diện tích vụ đông năm nay sẽ được mở rộng thêm 10 – 15% so với kế hoạch.
Cũng như Thanh Liêm, sản xuất cây vụ đông ưa lạnh đang được đẩy mạnh tại các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh. Với huyện Kim Bảng, những vùng trồng cây ưa lạnh cơ bản được thực hiện, đạt gần 250 ha. Huyện Bình Lục mở rộng trồng tại những xã có lợi thế ven sông Châu với hơn 400 ha, chiếm trên 40% tổng diện tích gieo trồng cả vụ. Riêng huyện Lý Nhân, cây vụ đông ưa lạnh được triển khai sản xuất ở hầu hết các xã, thị trấn với sự đa dạng chủng loại, từ cà chua, su hào, bắp cải, súp lơ, đến rau ăn lá ngắn ngày… Nhiều xã đã hình thành những vùng sản xuất rau thực phẩm trong vụ đông muộn có quy mô lớn, như: HTX Nông nghiệp Nhân Tiến (Tiến Thắng) có 70 ha, xã Nhân Nghĩa có hơn 60 ha, Nhân Chính có gần 50 ha, Nguyên Lý và Hòa Hậu mỗi nơi trồng 30 ha… Tính chung toàn huyện Lý Nhân, diện tích cây ưa lạnh của vụ đông năm nay ước khoảng 700 ha, tăng hơn 100 ha so với vụ đông trước.
Trao đổi về sản xuất cây vụ đông ưa lạnh của tỉnh năm nay, ông Nguyễn Hải Nam, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Kiểm lâm (Sở NN & PTNT) đánh giá: Thời vụ gieo trồng cây vụ đông ưa lạnh còn khoảng gần 1 tháng nữa. Do vậy, khả quan diện tích sản xuất sẽ được nâng lên vượt từ 10 – 15% kế hoạch. Đây là điều kiện để bù vào diện tích và giá trị một số cây ưa ấm đạt thấp. Về giá trị sản xuất của cây vụ đông ưa lạnh được chứng minh, bình quân đạt 7 – 10 triệu đồng/sào/vụ, có thời điểm lên đến 15 triệu đồng/sào/vụ.
Thời tiết hiện nay đang thuận lợi cho quá trình sản xuất vụ đông nói chung và cây ưa lạnh nói riêng. Để các loại cây ưa lạnh đem lại hiệu quả cao, người dân cần quan tâm đến chăm sóc, phòng trừ sâu, bệnh, áp dụng biện pháp sản xuất theo hướng an toàn. Qua đó, giúp cây trồng đạt cả về năng suất, chất lượng sản phẩm cung ứng ra thị trường.
Mạnh Hùng