Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Tắc Giang nằm chủ yếu ở địa phận xã Chuyên Ngoại, thị xã Duy Tiên và một phần tiếp giáp với các xã: Chính Lý, Nguyên Lý (Lý Nhân) thuộc hệ thống thủy lợi Tắc Giang – Phủ Lý.
Đây là công trình điều tiết nước sông Châu, lấy nước tưới, tiêu phục vụ sản xuất, dân sinh cho thị xã Duy Tiên và một số địa phương ở các huyện Lý Nhân, Thanh Liêm, thành phố Phủ Lý. Công trình được đầu tư xây dựng từ giữa năm 2007, đưa vào sử dụng đầu năm 2010 và là dự án thủy lợi có nguồn vốn đầu tư lớn nhất ở tỉnh ta.
Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Tắc Giang được đầu tư bổ sung gia cố một số hạng mục.
Ông Lê Văn Hòa, Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam cho biết: Đây là công trình quan trọng có ảnh hưởng lớn đến sản xuất nông nghiệp trên địa bàn và trong khu vực, những năm qua, các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương đặc biệt quan tâm đầu tư kinh phí bổ sung, gia cố các hạng mục công trình. Hằng năm, trước khi vào mùa mưa bão, Ban chỉ huy phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh đều xây dựng chi tiết các phương án và chuẩn bị đầy đủ phương tiện, vật tư, nhân lực theo phương châm “4 tại chỗ”. Đồng thời, phối hợp chặt chẽ với chính quyền các địa phương sẵn sàng ứng phó kịp thời, hiệu quả những sự cố xảy ra ngay từ giờ đầu. Trong đó, tập trung vào một số yếu tố gây mất an toàn, như: cửa cống và âu thuyền đóng không hết do vật cản, xử lý chống thấm một số hạng mục thượng lưu cống, thân đê chưa bảo đảm ổn định.
Tuy vậy, đầu tháng 8/2012 một số hạng mục của cụm công trình đã xảy ra tình trạng sụt lún nghiêm trọng, nhà điều hành bị lún, nứt và nghiêng. Tại chân cụm công trình đã xảy ra hiện tượng nước thấm qua thân đê và nhiều vùng phía thân đê sụt lún thành hố sâu. Sự cố xảy ra đã gây thiệt hại đến hoa màu, thủy sản của nhiều hộ dân ở các xã Chuyên Ngoại, Trác Văn (thị xã Duy Tiên), Nguyên Lý (huyện Lý Nhân) đang đến mùa thu hoạch. Ngay sau đó, các cấp, ngành đã khẩn trương huy động nhân lực, vật tư tập trung các biện pháp thi công, như: đắp đập phía thượng lưu, thả rọ đá, bao tải đất, đá hộc nhằm ngăn dòng chảy từ phía thượng lưu, chặn mạch chảy ngầm để giảm lưu lượng dòng chảy vào thân đê và công trình. Nhờ đó, đã khắc phục sự cố bảo đảm an toàn về người, tài sản của công trình, đồng thời duy trì hoạt động bình thường.
Để bảo đảm an toàn, ổn định cho cống và âu thuyền, ngày 31/12/2019 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 107/QĐ-TTg về phê duyệt dự án xử lý cấp bách cống và âu thuyền Tắc Giang tại K129+420 đê hữu Hồng thuộc khu vực xã Chuyên Ngoại, thị xã Duy Tiên với tổng mức đầu tư 25 tỷ đồng từ nguồn vốn dự phòng ngân sách Trung ương năm 2019, thời gian thực hiện trong năm 2020 – 2021. Theo đó, dự án tiến hành các hạng mục, như: bổ sung xử lý chống thấm phía thượng lưu cống và âu thuyền từ tường cánh giáp đê của âu thuyền đến tường cánh giáp đê của cống, tổng chiều dài của tuyến khoảng 90m; gia cố bổ sung sân phía thượng lưu cống và âu thuyền bằng sân bê tông cốt thép; bổ sung gia cố ổn định thấm cho đoạn thân đê hữu Hồng (giữa cống và âu thuyền), chiều dài tuyến được xử lý khoan phụt gia cố khoảng 30m, sâu khoảng 15m, dự kiến bố trí 3 hàng khoan phụt; bổ sung gia cố chống thấm cho đê hữu Hồng về hai phía của cụm công trình (phía bên phải của âu tầu và phía bên trái cống), chiều dài xử lý khoan phụt gia cố đoạn đê khoảng 35m mỗi phía, dự kiến bố trí 3 hàng khoan phụt với chiều sâu khoảng 20 m. Hiện, đơn vị thi công đang chuẩn bị các bước theo quy trình đầu tư và tiến hành khảo sát địa chất các hạng mục.
Chủ trương đầu tư dự án xử lý cấp bách cống và âu thuyền Tắc Giang với các hạng mục gia cố, xử lý chống thấm cống, thân đê không chỉ bảo đảm ổn định lâu dài cho công trình mà còn góp phần nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống lũ bão trên địa bàn.
Phùng Thống